Wie verdient en wie betaalt
Winsten wapenindustrie gieren de pan uit!
Rob Lubbersen
Op de website van KONFRONTATIE heb ik meerdere malen mijn licht laten schijnen op de duisternis in Oekraïne. Direct na de Russische aanval op dat land heb ik een no-fly-zone bepleit. Om de lucht boven Oekraïne te zuiveren van Russische vliegtuigen en raketten. Ter bescherming van de bevolking. Wat later ben ik ook opgekomen voor een no-sail-zone in de Zwarte Zee. Om Russische oorlogsschepen te verhinderen graantransporten te belemmeren. Die transporten vormen de voeding van miljoenen in de wereld. Voortdurend heb ik daarbij gestaan aan de kant van degenen die wapensteun aan het Oekraïense leger noodzakelijk vonden. Om het verzet tegen de Russische invasie mogelijk te maken en overweldiging te voorkomen.
Niet alle linkse kameraden waren en zijn die mening toegedaan. Het verst gaat Niamh Ni Bhriain van de onderzoeksgroep Transnational Institute (TNI). Zij stelt Het sturen van wapens is nooit een oplossing. Het heeft nooit iets op een vreedzame manier opgelost. Daar valt over te twisten. Afschrikking kán ook werken. In het geval van Oekraïne is dat station al lang gepasseerd. Hoewel zij dat niet schijnt te beseffen. Waarom is er niet meer moeite gedaan om Rusland en Oekraïne met elkaar om tafel te krijgen? Waarom heeft de EU geen vredesgezant gestuurd in plaats van mee te gaan in de oorlogsretoriek? (Algemeen Dagblad, 11-03-2023). Achteraf gepraat. De oorlog is inmiddels uitgebroken en Niamh presenteert een illusie over wat er misschien ooit had gemoeten, zodat er NU geen of minder wapens naar de Oekraïeners nodig zijn. Alsof Poetin niet nog maar enkele dagen voor hij de oorlog begon, glashard ontkende dat van plan te zijn. Ondertussen is die oorlog echt een feit. Liggen er steden compleet in puin en zijn er tienduizenden doden te betreuren. Steun aan de belaagde Oekraïners is gerechtvaardigd. Ook wapenhulp.
Kwalijke dynamiek
Dit neemt niet weg dat die wapensteun een dynamiek in gang zet met uiterst kwalijke kanten. Daar mogen we de ogen niet voor sluiten. Hoewel er momenteel geen alternatief is voor steun aan de strijd van Oekraïne tegen de fascistische bende in het Kremlin, spelen zich processen af die op langere termijn slechts negatieve effecten zullen kennen.
In de eerste plaats is daar de versterking en uitbreiding van de NAVO. Daar behoeven we geen illusies over te koesteren. Het kan nu niet anders, maar de NAVO is en blijft een militair bondgenootschap dat vooral gericht is op de verdediging van de belangen van de westerse wereld. Van een kapitalistische en imperialistische, westerse wereld. De interventies van NAVO-landen in onder andere Vietnam, Nicaragua en Irak hebben dat laten zien. Geopolitieke en economische belangen (macht en olie!) spelen steeds een hoofdrol en niet motieven van humanitaire en sociale aard.
In de tweede plaats is daar de enorme opgang van de wapenindustrie en wapenhandel. Daar behoeven we al helemaal niet naïef over te doen. Hun hoofddoel is het maken van winst over de lijken van gewone mensen. Ze schrikken nergens terug voor het aanwakkeren van kleine en grote conflicten, hoeveel ellende, ontreddering, vluchtelingen, doden en gewonden dat ook moge kosten. En nu hebben ze met de oorlog in en om Oekraïne een hele grote vis aan de haak. In een uitstekend, hierboven geciteerd, artikel in het Algemeen Dagblad brengt Mark van Assen dat in kaart. Hij doet dat onder de kop Conflict Oekraïne ontketent wereldwijde wapenwedloop EN DE WINNAAR VAN DE OORLOG IS: DE WAPENINDUSTRIE. Hij stelt: De fabrikanten van raketten en tanks strijken astronomische winsten op. En extra pijnlijk: industrie, leger en politiek werken hierbij innig samen. En ook: bedrijven lachen zich dood. Waarbij hij net zo goed had kunnen zeggen dat ze 'lachend duizenden de dood injagen'. Dat is hun stiel.
Absurde winsten
De winsten worden door de oorlog tot absurde hoogten opgevoerd. Een Belgisch wapenhandelaar kocht acht jaar geleden zestig oude tanks voor gemiddeld 40.000 euro. Hij biedt ze nu aan voor gemiddeld 300.000 euro: alles bij elkaar dus een handeltje waarop pakweg 175 miljoen wordt verdiend. Ook de producenten van munitie wrijven zich in de handen, want er worden elke dag door Rusland en Oekraïne zo'n 24.000 granaten afgeschoten. De Amerikanen hebben het afgelopen jaar Oekraïne met ongeveer 75 miljard euro gesteund, waarvan 45 miljard aan militaire hulp. De Europese Unie heeft in totaal al 55 miljard euro overgemaakt. En niet alleen gaan er gigantische hoeveelheden wapens naar Oekraïne, de toegenomen spanningen in de wereld leiden ook tot hogere defensiebudgetten in álle landen.
Een bekend voorbeeld is dat Duitsland onmiddellijk na de inval in Oekraïne aankondigde haar bewapeningsuitgaven met 100 miljard euro op te schroeven. En er werd al ontzettend veel aan wapens uitgegeven. Mark van Assen geeft in het AD een onthutsend overzicht. Voor het uitbreken van de oorlog werd in 2021 pakweg 600 miljard euro op de wereldwijde wapenmarkt besteed. Ongeveer een derde verdween in de zakken van de Amerikaanse aandeelhouders van bedrijven als Lockheed, Raytheon en Boeing. De vijf grootste Europese wapenfabrikanten deden in dat jaar ook goede zaken. BAE in Engeland, Leonardo in Italië, Thales en Dassault in Frankrijk en Airbus, een gezamenlijke Europese onderneming, verkochten hun tuig toen al voor 66 miljard euro. Na 24 februari 2022 is dat gezien de steun aan Oekraïne alleen maar meer geworden.
Publiek beheer
De winsten van de wapenfabrikanten zijn inmiddels torenhoog en de verwevenheid van wapenindustrie met leger en politiek is onrustbarend. De bepaald niet linkse Amerikaanse president Eisenhower waarschuwde in 1961 al voor een oncontroleerbare en desastreuze machtsfactor op het wereldtoneel: het Militair Industriële Complex (MIC). Dit complex is momenteel onontbeerlijk, Oekraïne mag niet in de steek worden gelaten. Maar uiteindelijk moet dit MIC wél in toom worden gehouden. Hoewel de politieke situatie wat dit betreft in het Westen nou niet bepaald veelbelovend is - de afgelopen decennia heeft de politiek zich weinig gelegen laten liggen aan de inperking van de machtspositie van de wapenindustrie - is de enig denkbare manier de versterking van de publieke zeggenschap over deze tak van industrie.
De betrokken bedrijven worden met publieke middelen (belastingen!) gefinancierd en dienen daarom ook publiek beheerd te worden. De superwinsten die nu gemaakt worden, dienen terug te vloeien naar de gemeenschap waar het geld vandaan komt. De inzet van geweldsmiddelen moet (weer?) worden bepaald door volk en volksvertegenwoordiging. Nationalisatie van de wapenindustrie mag op de agenda worden gezet. Of dit lukt, zo ja op welke termijn en of dat het effect heeft dat we een betere en veiliger wereld scheppen, dat is natuurlijk (!) nog maar helemaal de vraag. Daarom verdient het aanbeveling de kleine organisaties die de wapenindustrie nauwlettend en kritisch volgen te blijven ondersteunen. Zonder bijvoorbeeld het Anti Militaristisch Onderzoekskollektief AMOK en Stopwapenhandel zijn we sowieso aan de heidenen overgeleverd.
