Staking Levi Strauss & Co in Turkije
Erbarmelijke arbeidsomstandigheden en 'union busting'
Jürgen Gottschlich (1)
's Werelds grootste jeansproducent Levi Strauss & Co trekt zich niets aan van de schandalige omstandigheden bij zijn Turkse toeleverancier Özak Tekstil. De internationale Clean Clothes Campaign (CCC) en het Workers Rights Consortium uitten deze beschuldiging in een woensdag 28 augustus gepubliceerde verklaring.
In de textielfabriek in Sanliurfa (ongeveer 1.250 werkers van de in totaal 3.000) in het zuidoosten van Turkije, werden afgelopen december 400 mensen ontslagen. Dat was, nadat ze twee weken hadden gestaakt vanwege de erbarmelijke arbeidsomstandigheden en uitingen van 'union busting' (uitsluiting vakbond). Het bedrijf werkt exclusief voor Levi's, Zara en Hugo Boss. Het ontslag trof de helft van het personeelsbestand.
Gele vakbond
Aanleiding voor de staking was het ontslag van vakbondsactivist Seher Gülel. Hij was betrokken bij de nieuw opgerichte vakbond Birtek-Sen die de directie van Özak Tekstil niet wilde toestaan, omdat er al een vakbond actief was in de fabriek. Gülel omschrijft die echter als zeer ondernemersvriendelijk. Het is een gele vakbond - Öz Iplik-Is - die nauw samenwerkt met de directie en via via met de overheid De gele bond, samen met personeelszaken, deinst er niet voor terug werkers onder druk te zetten om onder onmogelijke omstandigheden hun eigen en extra werk te verrichten.
Na protesten van CCC en het Workers Rights Consortium, eind 2023, verklaarde Levi's aanvankelijk dat de acties bij het bedrijf van Özak Tekstil in strijd waren met de eigen gedragscode. Om die reden zou het bedrijf er voor zorgen dat de ontslagen niet door zouden gaan.
De twee protesterende organisaties hebben inmiddels echter ontdekt dat Levi's zijn beloften niet is nagekomen. Slechts een zeer klein deel van de ontslagen naaisters zou weer aangenomen worden. Bovendien is Birtek Sen nog niet geaccepteerd als vakbond. De meeste ontslagen werkers vechten nog steeds voor een ontslagvergoeding en compensatie. Bijna iedereen is werkloos en dat zal in dit economisch zwakke gebied waarschijnlijk niet snel veranderen.
Repressieve wetgeving
De overheid heeft de nieuwe vakbond Birtek-Sen een flinke geldboete gegeven voor het organiseren van de werkers in de fabriek. Birtek-Sen's voorzitter, Mehmet Türkmen, zegt dat dit een beproefde strategie van de overheid is om vooral linkse vakbonden financieel te ondergraven en de mond te snoeren. Hij benadrukt ook dat het niet alleen voor Birtek-Sen belangrijk is om op te komen voor vrije vakbondsrechten, maar voor alle niet gele vakbonden. Lees het verloop van de strijd op Sendika.org.
De huidige Özak Global Holding werd in 1985 opgericht als een familiebedrijf met een eerste textielfabriek in Istanbul. Het beursgenoteerde bedrijf exploiteert inmiddels vier textielfabrieken, maar verdient zijn geld vooral in de vastgoed- en toerismesector. De manier waarop Özak Tekstil actie ondernam tegen de vakbond is typerend voor Turkije. Iedereen die zich bij een linkse vakbond wil aansluiten, wordt ontslagen. Dit wordt mogelijk gemaakt door de extreem repressieve 'vakbonds- en arbeidswetten' die na de staatsgreep van 1980 werden ingevoerd.
De overige Özak-fabrieken werken ook voor internationale bedrijven, waaronder Hugo Boss. Ook hier zijn er klachten over slechte arbeidsomstandigheden, zoals onbetaald overwerk of grof gedrag van voormannen jegens jonge naaisters.
(1) TAZ (Tageszeitung), 29 augustus 2024 - taz.de/Arbeitsbedingungen-in-Textilindustrie - vertaling/bewerking Ab de Wildt.
