Onder meer bij Ikea en Mediamarkt
Union Busting in Beieren
Gaston Kirsche (1)
In de Duitse deelstaat Beieren, waar de conservatief confessionele CSU al sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw de dienst uitmaakt, worden actieve leden van ondernemingsraden en vakbonden met ontslag op staande voet bedreigd. Ze waren nauw betrokken bij de acties rond de cao onderhandelingen bij de detailhandel die gepaard gingen met stakingen. En het zijn geen kleine onbekende bedrijven, maar grote ketens als Ikea en Mediamarkt.
Eén van hen is Ludwig Doblinger, werkzaam bij Ikea en lid van de lokale en Europese Ondernemingsraad en vakbondskaderlid. Hij wordt momenteel met ontslag bedreigd. In Duitsland moet de ondernemingsraad (OR) instemmen met het ontslag van een lid van de OR. Maar de OR heeft dit ontslag geweigerd. Nu probeert Ikea via de rechter zijn zin te krijgen. Maar (kader)leden reageren met solidariteitsacties.
Fraude van 33 euro
Volgen Christin Rappl, vakbondsbestuurder detailhandel van ver.di is dit al de derde keer dat grote ketens proberen om na de lange en taaie onderhandelingen voor een betere cao, wraak te nemen door actieve OR- en kaderleden te intimideren. Op 2 oktober vorig jaar deed de bedrijfsleiding van Ikea een poging via de OR toestemming te krijgen om Doblinger op staande voet te ontslaan. Het ontslag is nog niet geformaliseerd, omdat de bedrijfsleiding via de rechtbank haar gelijk moet zien te halen.
Op 21 november was de eerste zitting. Een bemiddelingsvoorstel van de rechter om tot een andere oplossing te komen, wees de advocaat van Ikea Jan-Peter Braun af. Hij beschuldigde Doblinger van declaratie- en arbeidstijdfraude. Daarbij ging het om een bedrag van 33 euro. Als verantwoording van de kosten bij meerdere losse momenten tijdens een driedaagse vergadering van de Algemene Ondernemingsraad in Fulda. Dat was begin september en het ging om een pauze van vijftien minuten.
Volgens een procesverslag door journalist Stefan Aigner op de website "Regensburg Digital" heeft advocaat Braun betoogt dat er een volledige lunch was geserveerd. Doblinger had zijn buik vol kunnen eten en zou daarom geen recht hebben op de declaratiekosten van elf euro per dag.
Ikea: 'wij volgen de wet'
Het verweer van Doblinger was volgens "Regensburg Digital" dat er slechts snacks geserveerd werden en geen maaltijd. Van deze snacks heeft hij inderdaad gegeten, maar een maaltijd is wat anders en volgens de wetgeving kan een OR-lid zelf beslissen hoe hij zijn werk doet. Hij kan tijdens een pauze doorwerken en die op een ander moment inhalen. Er is dus geen enkele reden voor ontslag op staande voet. Volgens vakbondsbestuurder Christin Rappl die bij het proces aanwezig was, is het een schandaal dat deze gezochte argumenten gebruikt worden om een actief OR- en kaderlid te beschadigen en proberen te ontslaan. De echte reden is dat Doblinger zich onvermoeibaar heeft ingezet om misstanden aan te kaarten en een actieve rol speelde bij het binnenhalen van een goed caoresultaat.
IKEA tolereert geen overtredingen van de wet en het recht, zei Tamara Breuer, perswoordvoerder van Ikea, ontslagbeslissingen door IKEA passen altijd binnen het kader van de wet. Omdat de zaak nog onder de rechter viel, wil ze er verder niets over zeggen. Het aanbod van Ikea was om ontslag op staande voet om te zetten in 'gewoon ontslag' met inachtneming van de opzegtermijn en een ontslagvergoeding van vijftienduizend euro. Dat was een lachertje volgens de vakbond en Doblinger. Het ontslag komt nu voor de rechter. [Duitsland kent een speciale afdeling, de Arbeitskammer, die dit soort zaken behandelt.] De kans dat Ikea gelijk krijgt, is klein, ook omdat de OR achter zijn lid blijft staan.
Solidariteit
De zaak van Ikea staat niet op zich. Ook bij Eurotrade en Mediamarkt spelen zulke ontslagdreigingen. Bijvoorbeeld bij Maria Laube, actief kaderlid bij Mediamarkt, en Neli Birks, voormalig OR-voorzitter bij Eurotrade. Beiden hebben een belangrijke rol gespeeld bij de acties rond de cao-onderhandelingen. Dankzij hun inzet zijn die redelijk succesvol afgesloten.
De weg via de toestemming van de OR voor ontslag verliep zonder succes. De volgende stap loopt nu via de Arbeitskammer. En wel zo snel mogelijk. De bedrijven willen op zo kort mogelijke termijn een zitting voor elkaar krijgen. Volgens de betrokken vakbondsbestuurder Dominik Datz van ver.di zijn deze pogingen een aanval op het artikel 9 van de grondwet. [recht op vereniging]
De solidariteit vanuit de vakbond is groot voor de drie leden. Bij Ikea worden de volgende acties al voorbereid om de arbeidsdruk te verminderen. Volgens de werkers van Ikea zijn de arbeidsverhoudingen niet zo zonnig als de reclamespotjes van Ikea willen doen geloven. Het infoblad Wir bei Ikea van ver.di: Het is allemaal zeer stress verhogend, schadelijk voor de gezondheid en veroorzaakt een hoog ziekteverzuim. Je vraagt je af wat kan ik er tegen doen? Wat kunnen we gezamenlijk doen, zodat dit ten goede verbeterd wordt? Samen voor een goede cao vechten, waarin de arbeidsdruk aangepakt wordt.
Naar aanleiding van deze aanvallen van intimidatie van actieve (kader)leden is een motie bij ver.di aangenomen. Daarin wordt geëist dat het wettelijke ontslagrecht uitgebreid wordt met een verdediging/bescherming van OR- en vakbondslid. In Beieren worden politici door ver.di aangesproken tijdens de lopende verkiezingsbijeenkomsten.
(1) Schrijver/Journalist. Artikel verscheen januari 2025 in Express - Zeitung für sozialistische Betriebs- und Gewerkschaftsarbeit - Express.de. Oorspronkelijke titel: Bausatz für Kündigungen - Union Busting im bayrischen Einzelhandel. Zie ook: verdi.de. Vertaling/bewerking: Ab de Wildt.
