Welkom Extra's

Geen plan voor 'the day after'

Een prijs die alle verbeelding te boven gaat

Yacov Ben Efrat (1)

In een ongeëvenaard interview op Channel 11's It Will Be Good deed brigadegeneraal Amit Saar, voormalig hoofd van de Israëlische "Militaire Inlichtingendienst Onderzoeksdivisie", een onthullende bekentenis. Deze man, wiens taak het was om te waarschuwen voor de aanval van Hamas op 7 oktober, erkent zijn falen. Maar dat niet alleen, hij geeft ook toe dat hij zich nooit had kunnen voorstellen dat Hamas op deze manier Israël zou durven aanvallen. Na de periode dat de justitiële hervorming in Israël was aangekondigd, had hij de regering inderdaad verschillende keren gewaarschuwd. Namelijk voor een oorlogsgevaar door de interne breuk in de Israëlische samenleving. Maar hij had gedacht dat de dreiging uit het noorden zou komen.

Terwijl ik naar het interview keek, vond ik weinig dat mij echt verraste, totdat één verklaring mij als een hamer trof. Een verklaring die de huidige situatie van Israël aan de vooravond van de gijzelingsovereenkomst opheldert. Terwijl hij zijn verzet toelichtte over een voorstel dat op 11 oktober in de Generale Staf was ingediend om Hezbollah-leider Hassan Nasrallah uit te schakelen, zei hij: De belangrijkste reden was dat we volgens mij deze daad niet konden uitvoeren zonder van Hamas een onvoorstelbare prijs te vragen, één die we niet eerder van een vijand hebben geëist. En dat is onmogelijk als we de schijnwerpers op Libanon richten. Het doel was dus om een prijs te eisen die de verbeelding te boven gaat.

Drie doelstellingen

De instinctieve reactie van deze generaal die Hamas in de gaten had gehouden en voor het gevaar moest waarschuwen, bewijst dat hij volkomen blind was voor wat zich voor zijn ogen afspeelde. Dit ondanks 'professionele controleurs' die herhaaldelijk waarschuwden voor de bedoelingen van Hamas, terwijl ze diens bewegingen in de gaten hielden.
De reden hiervoor is dat de aanval van Hamas op 7 oktober werkelijk 'onvoorstelbaar' was. Er zat geen enkele rationaliteit achter deze moorddadige aanval die naast soldaten ook de ontvoering van burgers - onder wie tieners, jonge vrouwen, baby's en ouderen - als gijzelaars omvatte. De reactie van de officier lijkt het gedrag van Hamas te weerspiegelen. Geconfronteerd met een moorddadige actie die alle verbeelding te boven gaat, kwam hij met een reactie die net zo was - één die buiten het domein van de redelijkheid viel.

Vanaf dat moment kon niets van wat er in Gaza gebeurde, rationeel worden verklaard. Al meer dan een jaar eisen het leger, politici, mediafiguren, columnisten en commentatoren dat de regering een 'day after' plan presenteert. Nu we echter het einde van de huidige fase van de oorlog naderen, heeft de regering geweigerd enig politiek plan voor de naoorlogse periode te presenteren. Ze heeft zich beperkt tot de vaststelling van drie strategische doelstellingen: ten eerste de uitschakeling van de militaire vermogens van Hamas; ten tweede, de ontmanteling van de bestuurscapaciteiten van Hamas en ten derde, de terugkomst van de gijzelaars.

Geen alternatief

Naarmate de algemene schets van de 'gijzelaarsovereenkomst' duidelijk wordt, is te begrijpen dat de derde doelstelling in tegenspraak is met de eerste twee. In feite voegde de regering onder publieke druk de derde doelstelling toe - namelijk de terugkeer van de gijzelaars. Het blijkt echter dat het veiligstellen daarvan ten koste gaat van het behalen van de twee belangrijkste strategische doelstellingen. Hamas blijft de militaire capaciteiten behouden, hetgeen blijkt uit de gevechten in het noorden van Gaza die een zware tol eisen van Israël en bovendien blijft Hamas de exclusieve regeringsautoriteit in Gaza. De absolute overwinning - slogan van Netanyahu - is niet gekomen. De oppositie beschuldigde Netanyahu ervan dat zijn standpunt neerkwam op verzet tegen een gijzelingsovereenkomst. En dat is gebleken: zoals de absolute overwinning onmogelijk is, is de vrijlating van gijzelaars problematisch.

De tweede reden waarom de doelstellingen van de oorlog niet kunnen worden bereikt, komt voort uit de voortdurende weigering van de regering om 'de dag erna' te bespreken. Met andere woorden: de regering heeft geen alternatief voor het bewind van Hamas in Gaza. Dat is was de belangrijkste reden waarom Israël, met zijn leger en veelgeprezen generaals, op 7 oktober met de broek naar beneden werd betrapt.
Dit gebrek aan een alternatief had opeenvolgende regeringen en de hele veiligheidsorganisatie ertoe aangezet dit te compenseren door te proberen het monster te temmen. Het doel van het toelaten van koffers met Qatarees geld in Gaza en het vermijden van confrontaties, was om Hamas op een punt te brengen waar oorlog de moeite niet waard zou zijn, omdat ze te veel te verliezen zou hebben.

Gaza volledig verwoest

Hier rijst een andere vraag: wie voedt het publiek met deze draaien- de regering of het leger? Het leger zegt dat het de doelstellingen van de oorlog niet kan bereiken, omdat de regering geen politiek doel heeft gesteld. Het was echter het leger zelf dat zijn veto uitsprak om het bewind van Hamas te vervangen door een Israëlisch militair bestuur. Daartoe vond het leger de methode uit van herhaalde aanvallen op gebieden die het eerder had veroverd en waaruit het zich had teruggetrokken. Deze methode resulteert niet alleen in talrijke militaire slachtoffers, maar veroorzaakt ook enorme verwoestingen in Gaza en een ondraaglijke schade aan de burgerbevolking.
Dus heeft ook het leger geen alternatief voor Hamas en geen antwoord voor 'de dag erna'. Praten met Arabische staten die Israël uit Gaza komen redden, was en blijft een utopie. Voor of na 7 oktober bleef de keuze ongewijzigd, waardoor er slechts twee alternatieven overbleven: Hamas of Israël. Aangezien Israël deze afwijst, blijft er eindeloze chaos over.
Als gevolg daarvan is de regering er niet in geslaagd haar primaire doelen te bereiken. Hamas is noch militair noch administratief vernietigd, maar heeft wel degelijk de wens vervuld van de Israëlische generaal die verantwoordelijk was voor de waarschuwingen van de inlichtingendienst. Israël heeft inderdaad een prijs geëist die onvoorstelbaar is.
En voor alle duidelijkheid: het is niet alleen Hamas die de prijs heeft betaald, maar ook, en vooral, zijn dat de burgers van Gaza. 'Oog om oog, tand om tand' is het niet uitgesproken motto van deze oorlog dat beter aansluit bij het instinct tot wraak dan bij het voeren van een rationele militaire campagne.

In het licht van deze situatie is het zeer moeilijk te voorspellen hoe de dag na de terugkeer van de gijzelaars en een staakt-het-vuren eruit zal zien. Hamas zal in Gaza blijven als regeringsmacht en zich nog steeds opdringen aan de bevolking en zal vertrouwen op wat er nog over is van zijn militaire macht. Maar Gaza is volledig verwoest. Het is 'Ground Zero' geworden en de ontheemden kunnen nergens heen. De situatie gaat alle verbeelding te boven en het is onduidelijk wat de 'heerschappij' van Hamas zou kunnen betekenen. Daarom is het zo moeilijk voor te stellen wat er in de toekomst gaat gebeuren: wie zal in de behoeften van de bewoners voorzien, wie biedt de ruïnes een wederopbouw, wat zal er gebeuren met een hele generatie kinderen die geen school meer heeft en/of geen huis om hun huiswerk te maken?

Hamas overleeft

Het blijkt dat niet alleen Israël geen idee heeft wat er 'de dag erna' zal gebeuren, Hamas ook niet. Zo hebben de Israëlische regering en het leger een realiteit gecreëerd die alle verbeelding te boven gaat. Momenteel is er geen enkele Israëlische of Palestijnse instantie die een oplossing kan bieden. De stelling dat er voor dit conflict geen oplossing bestaat en dat er niets anders overblijft dan het beheer ervan, heeft ons naar de afgrond geleid.
Deze gedachte is ongetwijfeld rationeel, maar faalde. Ze kwam namelijk een organisatie tegen die alle rationaliteit ontbeert en bereid is haar mensen op te offeren om haar 'messiaanse' doel te bereiken. Zo komen we in een situatie terecht, waarin duizenden Israëliërs de straat op gaan en de terugkeer van gijzelaars eisen, terwijl Hamas de verschrikkingen van de oorlog documenteert in een wereldwijde 'public relations campagne'. In dezelfde adem verklaart Hamas bereid te zijn om honderdduizenden inwoners van Gaza op te offeren voor zijn heilige zaak en de verantwoordelijkheid voor hun lot afzweert.

Het lijkt erop dat de gijzelaarsdeal onthult wie de winnende en wie de verliezende partij is. In Israël zijn mensen geschokt door het idee dat Hamas in Gaza zal blijven, door de vrijlating van honderden terroristen en door het feit dat de sterken er niet in slaagden de zwakken te verslaan.
In het licht van de komende details over de deal, staat Yoav Zitun - militair correspondent voor het dagblad Yedioth Ahronoth - zich toe om vandaag het volgende expliciet te stellen: De ontmanteling van Hamas' burgerlijke en militaire heerschappij is geen oorlogsdoel. Het is een leugen die al sinds de eerste week van de oorlog aan het publiek wordt gevoerd. Het is een verzonnen draai, zolang het cruciale ontbrekende stuk ontbreekt. Wie zal in plaats van Hamas over twee miljoen inwoners van Gaza regeren? Door wie en onder de auspiciën van wie ontwikkelde Hamas zich tot een terreurleger, nog steeds overleeft en nog jaren zal overleven.

De Israëlische regering en het leger hebben een realiteit gecreëerd die de verbeelding te boven gaat en momenteel geen oplossing biedt. De enige rationele oplossing blijft wat het altijd is geweest: vrede, gelijkheid en democratie voor zowel Israëliërs als Palestijnen.

(1) Algemeen secretaris Da'am Workers Party in Israël. Oorspronkelijke titel: A price beyond imagination.
De datum van dit artikel is 16 januari 2025 en dat betekent dat recente ontwikkelingen als het geraas van Trump en de terugkeer van gijzelaars onbesproken blijven. Contact: . Vertaling/bewerking: Hans Boot.