Welkom Extra's

Trump - toneelstuk in drie bedrijven

Alles is toegestaan

Yacov Ben Efrat (1)

Terwijl ze comfortabel in het Oval Office zitten, praat de Amerikaanse koning door over zijn visie op vrede in onze door conflicten geteisterde regio, terwijl de koning van Israël ongelovig lacht. Hoe heb ik zoveel geluk gehad?, vraagt hij zich af. De Amerikaanse koning legt zijn visie uit over 'de dag erna': je hoeft alleen maar alle inwoners uit Gaza te verwijderen, ze te verspreiden over de wind, en ik - als voormalig aannemer - zal het puin opruimen en Mar-a-Gaza bouwen, de Rivièra aan de Middellandse Zee! De woorden klinken heerlijk voor de koning van Israël. Origineel! Geniaal! Echt 'out of the box' denken!

Het was een toneelstuk in drie bedrijven. De setting: het Oval Office. De hoofdrolspeler: de heerser van een rijk die zich de koning noemt. Om hem heen: een koor van cheerleaders in pakken die allemaal strijden om hem te verheerlijken en te verheffen. En die strijden om zijn leugens het hardst voor te dragen. Dit is een uitzichtloos drama dat zich afspeelt in een onwerkelijke realiteit. Het publiek kijkt verbijsterd toe en worstelt om de ogen te geloven.

Hinderlaag

In de eerste akte zit the King, wat zwaarlijvig maar indrukwekkend, naast een magere man, veel jonger, met de titel "President". Hij spreekt Engels met een uitgesproken Frans accent, maakt aarzelend grapjes met the King, streelt soms schuchter zijn ego, bang om zijn leugens te onthullen. En als hij dat doet, glimlacht hij verontschuldigend, alsof hij wil zeggen: Neem me niet te serieus.
Wat bracht die President naar het Oval Office? Hij smeekt, vleit en probeert the Kings mening te veranderen over 'the Actor' die in de derde akte zal verschijnen.
In de tweede akte komt met hetzelfde vleiende doel 'the Prime Minister' binnen, wiens gepolijste Engels indruk maakt op the King. In een verzoenend gebaar overhandigt hij een koninklijke uitnodiging van de Britse monarch. The American King lijkt geamuseerd op zijn gemak en het lot van the Actor lijkt veilig.

Maar in de derde akte verandert het plot. The Actor komt binnen, gekleed in militair uniform, zijn Engels gebroken, beladen met een zwaar Oekraïens accent. Vergeleken met de Fransman en de Engelsman ziet hij er gespannen uit, zich er volledig van bewust dat hij in een goed opgezette hinderlaag loopt.
The King verbergt zijn minachting niet. Het lijkt erop dat alle inspanningen van de Fransman en de Engelsman tevergeefs waren. The King herhaalt zijn beschuldigingen: You have no cards to play. Zonder mij ben je niets. Hij papegaait, woord voor woord, de argumenten van zijn tsaar vriend die onlangs grote delen van the Actors vaderland in beslag heeft genomen. In wanhoop durft the Actor het ondenkbare te doen. Hij probeert de fout van the King aan te wijzen. Maar de handlanger van de koning berispt hem onmiddellijk, en de acteur wordt zonder pardon uit het koninkrijk verdreven, waarna hij het oosterse beest alleen moet trotseren.

Door God gegeven

Een paar weken eerder, in hetzelfde Oval Office, werd een heel ander soort leider ontvangen: een eregast, de eerste die werd uitgenodigd voor het koninkrijk. Deze gast was uit hetzelfde hout gesneden als de koning. Hij kwam uit de gewonde, met bloed doordrenkte Joodse staat, net uit een oorlog die op zeven fronten werd uitgevochten. Hij wordt in Europa gezocht voor oorlogsmisdaden; net als de koning wordt hij voortdurend achtervolgd door de 'diepe staat' van zijn land. Voor hem is liegen de norm en corruptie een manier van leven. Zijn genialiteit ligt in zijn gok: wedden op de terugkeer van de koning aan de macht, en samen weven ze fantasieën die losstaan van de realiteit.

In deze scène is de Amerikaanse koning op zijn gemak, terwijl de koning van Israël comfortabel achterover leunt en geniet van de waanideeën die zijn gastheer uitspuwt. De koning van Israël draagt een zware last mee: de grootste misdaad die het Joodse volk is overkomen sinds de Holocaust: de meedogenloze slachting van zijn burgers - ouderen, vrouwen en kinderen - en de ontvoering van honderden die als gijzelaars zijn meegenomen door 'de wilden' die uit het uitgestrekte vluchtelingenkamp Gaza komen. Terwijl hij zich tegoed doet aan een luxueus weekend, blijven zijn mensen door de straten marcheren in wanhopig protest: Bevrijd onze gijzelaars, neem verantwoordelijkheid voor je daden, stel een staatscommissie van onderzoek in, roep nieuwe verkiezingen uit, doe iets om de bloedende wonden van de natie te helen. Maar hij blijft onbewogen en weigert enige verantwoordelijkheid te dragen. Net als de Amerikaanse koning, de Russische tsaar en de Turkse sultan, gelooft hij dat God hem heeft uitgekozen om te regeren. En evenals zijn Amerikaanse tegenhanger, omringt hij zich met een koor van cheerleaders die trouw zijn leugens opdreunen.

Eureka, er is een plan

Terwijl ze comfortabel in het Oval Office zitten, kletst de Amerikaanse koning over zijn visie voor vrede in onze conflictgebieden, terwijl de koning van Israël ongelovig lacht. Hoe heb ik zoveel geluk gehad?, vraag hij zich af. De Amerikaanse koning licht het plan toe over 'de dag erna': Je hoeft alleen maar alle inwoners van Gaza te verwijderen, ze te verspreiden en ik - als voormalig aannemer - zal het puin opruimen en Mar-a-Gaza bouwen, de Middellandse Zee Rivièra. De woorden klinken als fraaie muziek voor de koning van Israël. Voortreffelijk, uniek, inspirerend. Baanbrekend.

Stel je dit eens voor: tot nu toe heeft de koning van Israël zich de haren uit het hoofd getrokken, gevangen tussen twee tegengestelde eisen. Aan de ene kant eisen de meesten van zijn volk: Bevrijd de gijzelaars, zelfs ten koste van het stoppen van de oorlog! Aan de andere kant waarschuwen zijn messiaanse partners: Zet de oorlog voort of wordt afgezet! De koning van Israël kwam het Amerikaans koninkrijk gekweld binnen en verliet het opgetogen. Hij keerde huiswaarts en riep: Eureka! Er is een plan voor 'de dag erna'. Overdracht! Deze keer goedgekeurd en erkend!

Op de troon blijven

Ongelofelijk. Wat ooit een onbespreekbare messiaanse fantasie was, is in één nacht een uitvoerbaar plan geworden. Overdracht!, juichen zijn loyalisten. En zo zijn we op dit moment aangekomen. De koning van Israël heeft verklaard dat de overeenkomst voor het vrijlaten van gijzelaars die hij onlangs met 'de wilden' heeft gesloten, nietig is. Er is een 'nieuwe koning' aan de andere kant van de zee en alles wat eerder afgesproken was, is verlopen!

En nu? Na anderhalf jaar oorlog, waarin geen van de doelen is bereikt, krijgt het leger opnieuw het bevel zich voor te bereiden op de strijd. Volgens de visie van de Amerikaanse koning moeten ze het leven in Gaza tot een hel maken. Maar we hebben hun leven al tot een hel gemaakt, roepen de families van de gijzelaars. Nee, antwoordt de koning van Israël: dit keer zullen we een hel ontketenen zoals de wereld die nog nooit heeft gezien. We zullen voedsel, water en elektriciteit afsluiten. We zullen ze uithongeren en kwellen, totdat het monster toegeeft en onze gijzelaars terugstuurt zonder enige concessie van onze kant. Vandaag is alles toegestaan. Sommigen zullen vragen zal dit de gijzelaars daadwerkelijk thuisbrengen? Maar die vraag is nu irrelevant. Wat telt, is het lot van de koning van Israël. En, naar het voorbeeld van de Amerikaanse koning: om op de troon te blijven, is alles toegestaan.

Omarming van waanideeën

Na de vernederende verdrijving van de Oekraïense acteur uit het koninkrijk in de derde akte, stond de wereld met open mond van verbazing te wachten op wat er zou komen. Ondertussen hoorden sommigen in ons eigen kleine en gekwelde koninkrijk bemoediging in deze ontwikkelingen. Eén van de bewonderaars van de koning van Israël, Naveh Drori, schreef in een gerespecteerd dagblad over de connectie tussen Oekraïne en Gaza onder de kop There's a New Boss. Voor Israël zou dit een positieve ontwikkeling kunnen zijn.
Een natie die net te maken had met een aanval op meerdere fronten die haar bestaan bedreigde, ziet nu het offer van een andere natie aan een bloeddorstige tsaar als iets dat zeer gunstig zou kunnen worden.

Het lijkt erop dat de wereld van zijn morele hoofdweg is afgedwaald. Het menselijk bestaan verliest zijn betekenis: twee miljoen inwoners van Gaza worden uitgeroeid, gijzelaars worden aan hun lot overgelaten, soldaten worden gestuurd om spoken te bestrijden en hun leven te offeren voor de koning van Israël die de waanideeën van de Amerikaanse koning heeft omarmd.
Het blijkt dat de hel er zo uitziet: mensen die naar het vuur worden gestuurd als offer voor een valse koning die op zijn banier de spreuk heeft geschreven: Er is niemand naast mij. Zo beschreef de profeet Jesaja de geest die het koninkrijk Babylon regeerde: een koninkrijk dat al lang geleden is verdwenen en alleen een verlaten en verwoest land achterliet.

(1) Algemeen secretaris Da'am Workers Party in Israël. Oorspronkelijke titel: Everything is Permitted - A Three-Act Play price beyond imagination, 5 maart 2025. Contact: . Vertaling/bewerking: Hans Boot.