Welkom Extra's

Ogen, oren en mond van Trump over Gaza

Het evangelie van Witkoff

Yacov Ben Efrat (1)

Interviewer: Tucker Carlson, de conservatieve vuurvreter die werd weggestuurd bij Fox News en nu een vrijgevochten politieke show presenteert op X - het sociale mediaplatform van Elon Musk.
Zijn gast: Steve Witkoff, Donald Trumps speciale gezant voor onderhandelingen tussen Israël en Hamas en tussen Oekraïne en Rusland. Witkoff fungeert als de ogen, oren en mond van de president die hij ook in diens eerste ronde van dienst was. Carlson en Witkoff horen tot Trumps meest loyale bondgenoten.
Onderwerp: Gaza.

Carlson, altijd de vriendelijke gastheer, geeft Witkoff een volle negentig minuten om zijn wereldbeeld ongestoord uiteen te zetten. Maar de inhoud van Witkoffs opmerkingen die hij herhaaldelijk afschildert als niets meer dan de uitvoering van Trumps visie, zou schokgolven moeten veroorzaken in het politieke en veiligheidsestablishment van Israël.

Netanyahu opgetogen

Hoe past Netanyahu's politieke plan bij Witkoffs visie?
Dat doet het niet. Sterker nog, zijn plan staat haaks op het Amerikaanse strategische belang, zoals botweg uiteengezet door Trumps gezant. En wat is dat belang? Regionale stabiliteit, gedreven door de prioriteiten van de twee meest kritische Arabische bondgenoten van Washington: Saoedi-Arabië en Qatar, de economische zwaargewichten van de regio met een brede politieke invloed.

Benjamin Netanyahu, dezelfde man die geen enkel probleem had met het publiekelijk berispen van president Biden door middel van korte, uitdagende videoclips, is helemaal stil geworden. En waarom zou hij dat niet doen? Nog maar anderhalve maand geleden werd Netanyahu eindelijk verwelkomd in het Oval Office met een warmte die zelden wordt getoond - zeker in vergelijking met de koude schouder die president Zelensky onder vergelijkbare omstandigheden kreeg.
Netanyahu leek opgetogen, toen hij Trumps visie over Gaza hoorde. Een geschenk dat zijn stoutste dromen overtrof: de verplaatsing van de hele bevolking van Gaza. In minder diplomatieke termen: vrijwillige uitzetting. En in een terminologie die niet genoemd mag worden? Overdracht. De fantasie van elke aanhanger van de extreem rechtse minister van Veiligheid: Itamar Ben Gvir.
Dus keerde Netanyahu overladen met arrogantie terug van zijn ontmoeting met Trump. In een recente kabinetsvergadering zou hij hebben opgemerkt: Trump kon niet geloven hoe diep de diepe staat in Israël zit.

Een nieuwe orde

Terug thuis, ging Netanyahu naar de Knesset en onthulde hij, met het zelfvertrouwen van een man met een missie, de langverwachte strategie voor Gaza na de oorlog. Een strategie waar Israël naar verlangde sinds het uitbreken van de oorlog na de aanval door Hamas. Wil je een plan voor de dag erna? Hier is het: Gaza met volledige instemming van zijn inwoners ontdoen - opruimen, leegmaken.
Hij stopte daar niet. Netanyahu lanceerde een directe aanval op wat hij de deep state noemt en begon met wat er uitziet als een persoonlijke oorlog tegen die 'staat binnen de staat'. In één snelle beweging kondigde hij het ontslag aan van het hoofd van Shin Bet [veiligheidsdienst] en van de procureur-generaal van Israël. Daarnaast volgde een herschikking van het Judicial Appointments Committee [benoemt de rechters] en - als toetje - het opnieuw aanstellen van Ben Gvir in de regering.

Maar toen gingen Tucker Carlson en Steve Witkoff zitten voor een intiem gesprek - en Netanyahu's wereld werd omvergeworpen.
Witkoff die het op zich nam om de huidige mist op te klaren, legde een nieuwe orde vast. Zijn pogingen tot gijzelaarsbemiddeling zitten vast. Het staakt-het-vuren met Hamas is ingestort. Israëlische tanks rijden voor de zoveelste keer terug naar Gaza. Dus Witkoff biedt een verduidelijking: wat is precies het Amerikaanse belang in het Midden-Oosten na het bloedbad van 7 oktober? Allereerst, in volledige tegenspraak met Israëlische uitgangspunten, beweert hij: Qatar staat aan de goede kant. Een vrede zoekende natie die actief werkt aan de bemiddeling van rust over de hele wereld. Qatar is volgens Witkoff ook een uitstekende bemiddelaar.
Blijkbaar heeft Qatar de assistenten van Netanyahu's voor diens 'public relations', Yonatan Urich en Israel Einhorn, niet meer nodig. Overigens, beiden worden momenteel verdacht van geheime samenwerking met Qatar en witwassen van het problematische imago van dat land. Witkoff blijkt veel effectiever.

Dialoog

Het is niet alleen Qatar dat onverwachte positieve punten verdient, Hamas krijgt er ook een paar. In tegenstelling tot wat er in Israël wordt gedacht, houdt Witkoff vol dat Hamas ideologisch niet toegewijd is aan martelaarschap. Je kunt het conflict beëindigen door middel van dialoog, zegt hij. Bovendien beweert hij dat de toekomst van Gaza niet 'verplaatsing' of ballingschap is, maar juist het tegenovergestelde. Want een einde aan de oorlog tussen Israël en Hamas, zo beweert hij, zal een nieuw tijdperk van welvaart voor Gaza inluiden. Met technologische centra en innovatiezones die hoop brengen voor de Palestijnse bevolking. Hij durfde zelfs het beruchte concept twee staten uit te spreken.
En wat betreft de toekomst van Hamas? Witkoff suggereert dat de organisatie 'een beetje' in Gaza zou kunnen blijven, zolang ze maar akkoord gaat met ontwapening.

Welke rol wordt van Israël verwacht in deze nieuwe architectuur van vrede?
Het antwoord van Witkoff is simpel: beëindig de oorlog in Gaza. Alleen door het staken van de vijandelijkheden kan de normalisatie tussen Israël en Saoedi-Arabië worden hervat, en daarmee een terugkeer naar regionaal evenwicht. Egypte en Jordanië wankelen onder de druk van het conflict in Gaza en Israël zal naar verwachting helpen de rust te herstellen. Zelfs Syrië verschijnt verrassend genoeg in dit onthullende interview. Abu Muhammad al-Julani, de Syrische sterke man, wordt in gunstige bewoordingen beschreven: Hij is veranderd sinds zijn jonge jaren. Het gevolg? Vredesakkoorden met Syrië en Libanon - vallen nu onder het patronaat van Saoedi-Arabië en Qatar - liggen wellicht binnenkort op tafel.

Israël aan de kant

Kortom, de oplossing van de crisis in Gaza zou een nieuw leven kunnen blazen in de "Abraham-akkoorden" [augustus/september 2020, tussen Israël, Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein en de Verenigde statten]. Maar dan wel dan in de omgekeerde richting. In hun oorspronkelijke vorm, in Trumps eerste termijn, waren de akkoorden bedoeld om de strategische belangen van Israël te dienen. Hetgeen aantoont dat vrede met Arabische staten mogelijk was zonder de Palestijnse kwestie op te lossen. Nu, na het debacle van 7 oktober, in Trumps tweede termijn, zijn de rollen omgedraaid. Israël wordt gevraagd de belangen van Saoedi-Arabië en Qatar te dienen, volgens Witkoff de belangrijkste bondgenoten van Trump in het Midden-Oosten, terwijl Israël zich steeds meer opzij ziet staan. Dit is de kern van de Amerikaanse eis: de oorlog beëindigen, de gijzelaars vrijlaten en een vorm van voortdurende aanwezigheid van Hamas in Gaza accepteren.

Hoe is deze omkering tot stand gekomen, vooral onder het bestuur dat wordt geprezen als het meest pro Israël in de moderne Amerikaanse geschiedenis? Het antwoord gaat, opnieuw, terug naar 7 oktober. De aanval op meerdere fronten, georkestreerd met Iraanse steun, legde de strategische kwetsbaarheid van Israël bloot. Dat beroerde het Midden-Oosten. Massale protesten braken uit in Arabische hoofdsteden dat de fragiele stabiliteit van gematigde regimes bedreigde. Trump, in zijn nieuwe gedaante, wil niet de sucker zijn - zijn woorden - die miljarden in Oekraïne, de NAVO of mogelijk zelfs Israël pompt. Hij geeft de voorkeur aan bondgenoten die hun deel betalen - zoals de Golfstaten - niet degenen die de Amerikaanse schatkist leegtrekken.
Bovendien is de binnenlandse politieke berekening veranderd. De VS zagen een golf van anti-oorlogsprotesten, inclusief pro Hamas-sentiment dat de Democratische Partij verdeelde. Trump profiteerde. Moslim stemmers in Dearborn, Michigan - een belangrijke 'swing state' - hielpen de balans in zijn voordeel te laten doorslaan. En misschien wel het meest significant: Saoedi-Arabië is de oorspronkelijke Abraham-akkoorden als een slechte deal gaan zien.
Ondanks alle gepraat over Mohammed bin Salmans vijandigheid jegens Hamas en geheime samenwerking met Israël, laten Witkoffs interview weinig ruimte voor twijfel. De Palestijnse eisen moeten worden aangepakt. Een oplossing voor het conflict is een voorwaarde voor regionale normalisatie.

Praat met Hamas

Anderhalf jaar oorlog heeft Israël geen overwinning opgeleverd. De ongrijpbare slogan die Netanyahu bedacht - totale overwinning - lijkt verder weg dan ooit. In wanhoop omarmde Netanyahu het waanbeeld van een 'politieke' visie die nu botst met de harde realiteit van Witkoffs doctrine. Ironisch genoeg is het Hamas dat de overhand krijgt. Hoe kan de overwinning worden uitgeroepen als Gaza in puin ligt? Het antwoord is dat juist de massale vernietiging en de massamoord op de burgers van Gaza bijdroegen aan de overwinning van Hamas. Trump verleende Hamas legitimiteit door het tot een partij te maken bij de oplossing van het conflict.

De recente ontmoeting in Doha, de hoofdstad van Qatar tussen Trumps gijzelaarsgezant, Adam Boehler, en Hamasleider Khalil al-Hayya was geen toeval. Ze belichaamde het beleid dat Witkoff verwoordde: ga de strijd aan met Hamas. Ga het gesprek aan.
De echte overwinning van Hamas is feitelijk dat de organisatie met 7 oktober haar doel bereikte: de Palestijnse kwestie staat weer op de 'wereldagenda'. Het is geen wonder dat 70 procent van de Palestijnen inmiddels de terreurgroep steunt. Dit is het probleem dat de Israëlische samenleving niet wil aanpakken. Zonder een visie over de toekomstige Israëlisch-Palestijnse relaties, is het programma van Qatar het enige dat overblijft. En dat belooft een sombere toekomst voor beide volkeren.

(1) Algemeen secretaris Da'am Workers Party in Israël. Oorspronkelijke titel: The Gospel of Witkoff, 25 maart 2025. Contact: . Vertaling/bewerking: Hans Boot.