Nog twee maanden en het boek van Solidariteit komt uit "Punt org. Werken aan solidariteit" Hans Boot, 20 maart 2005 "Punt org. Werken aan solidariteit" is misschien even wennen als mogelijke titel van het boek van Solidariteit dat in mei uitkomt. Maar is de eerste wenkbrauwfrons voorbij, dan komt er bijna een Rotterdams gevoel en begint de zoektocht naar de winkel waar ze overhemden met opgestroopte mouwen verkopen. Werken aan solidariteit, dus. Want in de eerste plaats is solidariteit niet door god gegeven en in de tweede plaats zit de sleet erop. Zo wordt solidariteit tegenwoordig ontkracht in het rijtje van 'je verantwoordelijkheid nemen', 'bereid zijn een offer te brengen', 'elkaar beter begrijpen' om nog maar niet te spreken van compassie en transparantie. De bijdrage in het boek van de Londense hoogleraar Richard Hyman keert zich tegen dit neoconservatisme dat hij ook aantreft in de 'Eurospeak'. Een taal, waarin het begrip solidariteit de betekenis krijgt van de neerbuigende liefdadigheid van de geslaagde burgers die de 'pechvogels' van aalmoezen voorzien die daarvoor als tegenprestatie niet meer mogen klagen. In de tegenwoordige politieke discussies binnen de Europese Unie wordt gesproken over bestrijding van sociale uitsluiting, maar deze wordt gezien als het gevolg van onpersoonlijke maatschappelijke krachten in plaats van opzettelijk menselijk handelen." Alfred Kleinknecht waarschuwt in zijn bijdrage voor het - de solidariteit - ontwrichtende effect van een door de vakbeweging gesteund beleid van loonmatiging. Hooggeschoolden scoren individuele loonsverhogingen - boven de CAO - in innovatieve bedrijven, terwijl de technologisch achterlopende bedrijven overwegend de gematigde CAO-lonen betalen. "Dit werkt ontsolidariserend, terwijl de machtspositie van een vakbond stoelt op solidariteit." Bovendien leidt een lagere loongroei tot een lagere productiviteitsgroei "die vervolgens weer noopt tot nog meer loonmatiging", waaraan de 'winners' zich weten te onttrekken. In zijn beschouwing over de FNV en de internationale vakbeweging stelt Marcel van der Linden in het begin van zijn bijdrage nuchter vast dat in de dagelijkse praktijk van de FNV internationale solidariteit geen grote rol speelt. Als een schrale troost voegt hij daaraan toe dat "zeker niet een typisch Nederlands knelpunt is, het lijkt eerder een zwakke plek van de internationale vakbeweging als geheel. Deze zwakte wordt pijnlijker, naarmate de wereldeconomie verder 'globaliseert' en de behoefte aan effectieve wereldwijde samenwerking op alle vakbondsniveaus steeds urgenter wordt". Ewald Engelen die in zijn bijdrage de ideologische verschuivingen gedurende de twintigste eeuw onderzoek, wijst op de nationalisering van het begrip solidariteit. "Momenteel omarmt zowel links als rechts het idee dat solidariteit alleen gestalte kan krijgen binnen de grenzen van de natiestaat, dat om die reden verdergaande migratie moet worden tegengegaan en reeds aanwezige migranten met kracht moeten worden heropgevoed tot goede Nederlanders. '11 September' is daarvan niet zozeer de oorzaak geweest als wel de aanjager." Uiteraard blijft het in de achttien bijdragen - hoofdstukken - niet bij allerlei kritische kanttekeningen en wordt aan de klassieke arbeiderssolidariteit nieuwe uitwerkingen gegeven. Van de voltooiing van het boek zullen we verslag blijven doen. Wie niet op het blad Solidariteit geabonneerd is, kan het boek bij redactie@solidariteit.nl bestellen.