Gedragscensuur via intimidatie en imitatie
PVV stelt de norm
Hans Boot1
Waarschijnlijk is verbazing het begin van wijsheid. Wie weet, in ieder geval geldt haar zusje verwondering als een te koesteren wetenschappelijke deugd. Wel is spaarzaamheid geboden, want wie regelmatig van beide getuigt, heet al snel onnozel. Wie het weet mag het zeggen, ik keek op van de beëindiging van het PvdA-lidmaatschap door de nieuwe raadsheer van de Hoge Raad, Ybo Buruma. Hij wilde voorkomen dat anderhalf miljoen mensen twijfelden aan zijn vermogen "goed recht" te kunnen spreken.
Deze buiging naar het electoraat van de PVV is des te opvallend, omdat Buruma een paar maanden eerder verzekerde niet te zwichten voor de protesten tegen zijn benoeming door de partij wier leider hij eens vergeleek met Mussolini. Buruma ging zelfs door het stof met de mededeling geen actief partijlid te zijn geweest, terwijl hij in 2006 meeschreef aan het verkiezingsprogramma van de PvdA.
Intimidatie
Dit voorval rond een algemeen geacht strafgeleerde staat niet op zichzelf. Het optreden en de meningen van de PVV stellen langzamerhand in de wereld van het parlement - en de 'hoge kringen' daarbuiten - de norm. Dat gebeurt langs twee klassieke wegen: intimidatie en imitatie.
Bodyguards zijn er niet alleen om te beveiligen, maar ook om te intimideren. Wilders heeft zich al lang vereenzelvigd met zijn vierkante beschermheren, hij weet niet beter dan dat voor hem de weg wordt vrijgemaakt. Waar hij mocht twijfelen, bedient hij zich ofwel van een agressieve taal die hij steeds meer uit een verbeten trekkende mond laat komen, ofwel van een angstzaaiend zwijgen op de momenten dat journalisten een commentaar verwachten. De medialucht zindert afwisselend van 'hij spreekt' en 'hij zwijgt'.
Hoewel vaak karikaturaal en in Wilders' schaduw, ervaren de vertegenwoordigers van de PVV in talkshows en raadszalen steeds meer een vergelijkbaar ontzag. Hun taal kenmerkt zich door herhaling en hun gedrag lijkt geprogrammeerd volgens het kleinburgerlijk beeld van 'de dames en de heren'. Het electoraat tenslotte heeft voorlopig genoeg aan de vrees die het getal van anderhalf miljoen oproept en de gedragcensurerende invloed die daar van uitgaat.
Imitatie
De imitatie geschiedt door de geïntimideerden die in een variant van de sympathie die de gijzelaar voor de gijzelnemer ontwikkelt, zich positief opstellen tegenover de agressor. Kort geleden te aanschouwen na de moordpartij in Noorwegen door een zielsverwant van Wilders. Collega-politici namen de overvloedig geciteerde Wilders in bescherming tegen de voorzichtig beschuldigende buitenwereld. Ze verdedigden hun 'intimidator' die in de wandelgangen heel aimabel zou zijn en scheiden net als Buruma persoon en functionaris. Ze deden dat in navolging van Wilders en zijn rechters die een fundamentele scheiding aanbrachten tussen de islam (vernederen) en de islamiet (respecteren). Of in de Noorse situatie de splitsing tussen de overeenkomst in woorden en de verschillen in daden.
Het zou best eens zo kunnen zijn dat al bestaande overeenkomsten de nabootsing vergemakkelijken. Immers, de meeste, zo niet alle standpunten van de PVV zijn gespreid over de afzonderlijke parlementaire partijen terug te vinden. Omdat politieke partijen niet zo sterk zijn in 'oplossingen', kunnen ze de overeenkomsten afdoen door de verschillen in 'oplossingsstrategie' te benadrukken.
Wie tijd heeft, zou de logische vervolgvraag kunnen onderzoeken: in welke mate hebben de standpunten van de PVV die van de overige partijen in de loop van de tijd beïnvloed en gewijzigd. De conclusie zou wel eens kunnen zijn dat de PVV vooral een opportunistisch verzamelde uitvergroting is van programmaonderdelen van de collega-partijen. Laten we hopen dat waar dat niet het geval is, een extreemrechts residu de PVV tot een uitzonderlijke partij maakt die geen spoor van begrip, aanpassing, buiging of samenwerking rechtvaardigt.
|