Hoezo rijkdom?
Nivelleren volgens het kerkenzakje
Hans Boot 1
Wat een heisa over die nivellering. Wat een flauwekul over de 'sterkste schouders'. Wat een mist over 'eerlijk delen'. Wat een onzin over 'solidariteit' van rijk-dom naar arm-zalig. Toegegeven, ergernis is geen goede leermeester, maar zondagavond laat is het nuttiger te schrijven dan te schreeuwen. Ook omdat, zoals gezegd, de gebezigde woorden en begrippen niet wijzer maken. Zo betekende nivelleren ooit 'op één niveau brengen' en stond eerlijk gelijk aan 'afblijven van iemands eigendom'.
Toch kan over de feiten geen misverstand bestaan, de rapporten van het CBS en de OESO zijn glashelder. Ook Nederland kent een ongelijkheid van inkomens en in het bijzonder van de aan economische macht verbonden vermogens. Ondanks de bezwaren van heel wat politici tegen een 'te' egalitair land, neemt de verdeling van inkomens in Europa een middenpositie in en is die van de vermogens na Polen de hoogste. Slechts van de laatste een cijfer: op de vermogensranglijst van 2011 bezat de bovenste 10 procent, 61 procent van het totaal, voor de onderste 60 procent was dat 1 procent. Dit is vergelijkbaar met de wereldschaal: 6 procent van de mensheid beschikt over 59 procent van de totale rijkdom.
Rijker en ongelijker
De ergernis had met deze bekende feiten weinig te maken. De opgezwollen reacties van VVD'ers en hun coryfeeën, na de eerste berichten over de inkomensafhankelijke zorgpremie, waren zelfs een beetje verkneukelend aangenaam - 'nou voelen jullie het zelf een keer'. Aan de andere kant reageerden ze logisch, ook wanneer ze geen ondernemer, bestuursvoorzitter of topmanager waren. Als dragers en aanhangers van het alledaags kapitalisme schreven ze hun welstand toe aan de eigen inspanningen en concurrentiekracht. Hun vrijheid bleek te bestaan uit een financieel persoonlijk belang en hun liberalisme rustte op het principe van 'rijker en ongelijker'.
Maar de verontruste burgers vertolkten meer dan hun privileges van een leven in een bovengemiddelde fysieke en culturele omgeving, gezondheid, opleiding en levensduur. Ze gaven, al of niet bewust, te kennen dat het bestaande economisch stelsel gegrondvest is op ongelijkheid van winstmakend bezit en zeggenschap of beschikkingsmacht daarover. Een open deur? Zeker, maar wel bepalend voor elke discussie over de verdeling van inkomens èn vermogens, zonder Plusmacherei komen de rijken immers droog te staan.
Een element van die vermogens, de op de geregistreerde winst geheven vennootschapsbelasting, ontneemt bovenmodaal Nederland elke onschuld. Die heffing is over de laatste tien jaar verlaagd van 35 naar 25 procent en is bijvoorbeeld minder dan in Duitsland, België en de Verenigde Staten.
Actie tegen de rijkdom
En nu de ergernis. Allereerst is het begrip nivelleren, in de loop van de pacificatie van de economische ongelijkheid, teruggebracht tot verkleinen van de verschillen; overigens zonder een maat aan te geven. Vervolgens blijkt er naar de laatste berekeningen weinig tot niets van terechtgekomen, nog los van het feit dat het feest van de top tien procent gewoon door kon gaan. Tenslotte zijn er de moraliserende pleidooien tot en met de SP over de gerechtvaardigde offers van de rijken (sterkste schouders), hun oprechte gevoelens financieel te willen bijstaan (eerlijkheid) en hun klassieke bereidheid een aalmoes te schenken (solidariteit). Slachtofferige overredingen die het kerkenzakje moeten vullen en het solidariteitslied verstommen. Hoe kan anders de gelijktijdige gelijkstelling van illegaliteit aan criminaliteit begrepen worden?
Om misverstanden te voorkomen. Geschriften, programma's, campagnes, pamfletten, eisen en acties vóór terugdringing van de hiërarchie van inkomens en vermogens zijn gewenst en nodig. Gedacht kan worden aan het motto "drie is genoeg", oftewel: de hoogste niet meer dan drie maal de laagste (en niet vergeten: "omlaag gaat omhoog"). Want laten we wel zijn, acties tegen de armoede ontlenen slechts hun rechtvaardiging door de rijkdom, verrijking en het winstbejag aan de kaak te stellen en uit te leggen als inhumaan, op het criminele af.
|