Discussie over de Nieuwe Vakbeweging – 5 maart 2012

Plan van Aanpak de Nieuwe Vakbeweging – FNV Spoor

Inleiding

Hoe ziet De Nieuwe Vakbeweging (DNV) eruit volgens FNV Spoor? FNV Spoor is herkenbaar voor de werkvloer. We laten ons stimuleren en leiden door de leden. Het beleid komt ‘van onder op’ tot stand. Daarbij is het van belang dat de werknemer zich herkent in de afspraken die de vakbond voor hem/haar maakt. Dan gaat het over datgene wat de werknemer dagelijks bezig houdt: een goed sociaal rooster, warme winterkleding, waardering voor het vakmanschap. Het hoeft niet eens groot te zijn wat je realiseert als vakbond maar je moet weten wat er leeft op de werkvloer. Dan worden mensen lid! Met andere woorden: we zullen onze kerntaken vanuit de werkvloer met korte lijnen moeten organiseren. Dit concept plan komt tot stand door in overleg met onze (kader)leden. We hebben onlangs een groep kaderleden geformeerd die met een Kwartiermaker van DNV in gesprek zullen gaan. Wij zullen het stuk breed verspreiden ter vaststelling met onze leden en kaderleden.

Missie

DNV FNV Spoor zien wij als een kans om onderstaande missie van team FNV Spoor te realiseren. Deze missie is als volgt:
“FNV Spoor ziet de spoorsector als een integrale sector die net zo sterk is als de zwakste schakel. Wij zijn met onze ledengroepen bij alle spoorbedrijven aanwezig en sluiten daar collectieve overeenkomsten af. We kunnen kaderleden van verschillende spoorbedrijven op diverse thema’s met elkaar in samenwerking brengen op bijvoorbeeld thema’s als marktordening, arbeidsomstandigheden, spoorwegveiligheid en sociale veiligheid. Onze kracht zit hem in de eenvoud en directe belangenbehartiging via onze individuele belangenbehartigers en kaderleden en snelle (meldpunt)acties op de werkvloer en via internet. De spil in dit streven zijn de leden, kaderleden en bestuurders.”

Vakbondspositie

FNV Spoor is de grootste vakbond in de Spoorsector met 7400 leden. Wij behartigen de belangen van werknemers, onze leden, op het gebied van werk en inkomen ongeacht de contractvorm, dus ook de uitzendkrachten, ZZP-ers en gepensioneerden.

FNV Spoor staat dichtbij mensen, kent alle facetten van het spoor en heeft overal in de spoorwereld contacten en dwarsverbanden en heeft oog voor hun verscheidenheid.

FNV Spoor heeft een stevige positie in het overleg en stelt daarmee haar leden in staat hun positie te versterken en hun wensen te realiseren. Solidariteit is hiervoor de beste basis.

Het cao-instrument is een wezenlijk instrument dat ons als vakbond ter beschikking staat om de wensen en verlangens van de leden te realiseren. Ook in de periodes tussen de cao onderhandelingstrajecten in bieden de cao-en ruimte om dicht bij werknemers vakbondswerk op maat te leveren. Door de cao’s van NS, Prorail, DB Schenker en de sector cao Railinfraservice en de aanvullende regelingen hebben wij een gedegen positie in het overleg in de spoorbedrijven.

In dit plan willen we vooral bekijken hoe we de DNV FNV Spoor kunnen versterken. Een centrale vraag in de vormgeving van DNV FNV Spoor is: wat hebben wij nodig om dit te bereiken?

Organisatie van voorzieningen en invloed in de sector en in de maatschappij heeft alleen een toekomst als deze is gebaseerd op een zichtbaar sterke positie in de spoorbedrijven. Deze sterke positie moet allereerst gebaseerd zijn op het vermogen om samen met leden in de bedrijven collectieve regelingen af te spreken.

De Nieuwe Vakbeweging

FNV Spoor wil onderdeel zijn en blijven van een brede, solidaire en democratische vakbeweging, waarin we beter willen samenwerken met andere (vervoer)sectoren, bonden en maatschappelijke organisaties.
FNV Spoor wordt sterk als het ontstaat vanuit een democratisch proces van onderop. Door FNV Spoor te versterken kunnen we meer middelen overhevelen naar potentiële groei bedrijven of groei gebieden.

De democratie in de vakbeweging moet versterkt worden. Centraal moeten er meer gekozen functies komen en decentraal moet er meer ruimte zijn voor sectorale prioriteiten en organisatiekeuzes, waarin (kader)leden zeggenschap hebben. De huidige zeggenschap met de Bondsraad als hoogste orgaan en een volledig ontbreken van directe ledeninvloed op vakcentrale niveau brengt de vakbeweging niet vooruit. FNV spoor zal concrete invulling moeten geven aan de vertegenwoordigende en verbindende functie van de Bedrijfsgroepafdelingen en Bedrijfsgroepraden.

Tot op heden lijkt de vorming van DNV vooral een vlucht vooruit en een verhulling van de gebroken verhoudingen in de FNV. Hoewel de kwartiermakers veel enthousiasme uitstralen, maakt het proces de indruk van een nogal willekeurige reeks gesprekken. DNV wordt niets als het een onsamenhangende lappendeken van organisaties wordt die een volstrekte autonomie kennen. Er moet overeenstemming bestaan over wat we gezamenlijk willen, over onze maatschappelijke positie, de ontwikkeling van vakbondskracht en de uitgangspunten in onze belangenbehartiging. Dat was juist de oorzaak waarom het fout ging, dus dat moet worden opgelost. Een brede vakbeweging moet ruimte laten voor diversiteit, sectorale identiteit en decentrale prioriteiten, maar wel in de kern een gezamenlijke visie hebben. De keuze voor serviceverlening aan individuen is zonder de verbinding met de collectieve belangenbehartiging het einde van de vakbeweging. Om tot schaalvergroting te komen en daarmee een versterking van de sector kunnen we als FNV Spoor contact zoeken met andere vervoersgebieden en ook die van de Abva Kabo FNV zoals stadsvervoer, bus, metro en tram. FNV Rail is daarbij een optie.

Groeisector

FNV Spoor wordt steevast genoemd als voorbeeld hoe op sectorniveau DNV vormgegeven kan worden. We sluiten regelmatig trendsettende voorbeeld cao’s af en FNV Spoor heeft niets te klagen over nieuws via allerlei media. Dat komt vooral omdat we met plannen en oplossingen komen. De organisatiegraad blijft stabiel maar er is wel een verlies en/of verschuiving van werkgelegenheid. De vergrijzing van de actieve kaderleden vormt een belangrijk gegeven voor de stelling dat we nu nog kunnen bouwen op een goede structuur. In de sector spoor zijn 25.000 werknemers actief en daar organiseren wij er 7400 van.

Organisatie Spoorsector

In de spoorsector hebben we de volgende bedrijven/sectoren: NS, ProRail, Deltarail en SPF Beheer. Deze bedrijven vallen onder de cao NS sociale eenheid. Goederenvervoer over het spoor kent een aantal grotere en kleinere bedrijven. De Railinfraservicebedrijven bestaan uit 4 grote bedrijven in een sector cao en de Multimodaalbedrijven bieden trein en busvervoer aan met een eigen multimodaal cao.

Doelstellingen DNV FNV Spoor

Prioriteiten 2012-2014
1. Ledengroei, naar 8000 in 2014 met doelresultaat per bestuurder
2. Verhoging organisatiegraad meer zichtbaarheid
3. (Nieuwe) geschoolde kaderleden
4. Samenwerking vervoersgebieden en sectoren
5. Opleiding en ontwikkeling en arbeidsmarktpositie versterken via Spoor Railcollege
6. Pensioenrechten bevechten
7. Oprichten van FNV Jong Spoor
8. Projectdoelen stellen

Strategische keuzes

- Scherpere keuze op selectie bedrijven/onderdelen die we veel aandacht geven op basis van een gedegen analyse van kansen en bedreigingen; sterke en zwakke punten.
- Verbetering van de concernaanpak NS sociale eenheid.
- Sectorale aansturing op cao thema's, pensioen, afdwingen wetgeving, cao overstijgende bedrijfsregelingen, opleiding & arbeidsmarkt via Railcollege.
- Integrale Spoorsamenwerking bijvoorbeeld over marktordening, spoorveiligheid, sociale veiligheid.
- Internationale sector bemoeienis bij ETF en ITF.
- Landelijke samenwerking met andere sectoren, doelgroepen, bonden en maatschappelijke (reizigers) organisaties.

Spoorkaderleden

We hebben beslist sterke kadergroepen in de spoorsector maar toch is de trend zorgwekkend. Vergrijzing en moeizame opvolging van vooraanstaande kaderleden dreigen de vakbondspositie uit te hollen. De kaderleden zijn de spil in de kracht van de vakbond, zowel in invloed op de belangenbehartiging als de werving van nieuwe (kader)leden. Er zijn extra investeringen nodig om het kaderwerk te versterken. We willen bijeenkomsten, activiteiten en kaderscholing meer aandacht geven. Naast de bestaande kaderstructuren willen we meer aandacht besteden aan thematische activiteiten die aantrekkelijk zijn voor nieuwe en jonge kaderleden en contactpersonen. De CLP-ers zijn het gezicht van de bond dicht bij de mensen. We zorgen voor adequate begeleiding.

Jongeren

De gemiddelde leeftijd van de werknemers in de sector stijgt al jaren en dat zien we ook in ons ledenbestand. De komende jaren is de uitstroom in de spoorsector naar het pensioen omvangrijk, zo’n 900 werknemers per jaar. Zonder maatregelen zal de instroom van nieuwe leden minder zijn dan de uitstroom.
DNV FNV Spoor moet aantrekkelijk zijn voor jongeren. De mening van jongeren wordt actiever opgezocht. We willen ook inhoudelijk aantrekkelijk zijn voor jongeren en ons hard moeten maken voor zaken die jongeren van de vakbeweging verwachten. Onder de uitzendkrachten zitten relatief veel jongere werknemers. De verbinding in het vakbondswerk met deze groepen is noodzakelijk en biedt kansen voor vakbondswerk. De oprichting van FNV Jong Spoor kan invulling geven aan grotere betrokkenheid van jongeren in het vakbondswerk.

Mensen en middelen

FNV Spoor zorgt voor een kleine 2 miljoen aan inkomsten via werkgeversbijdragen en ledencontributie, vacatie- en projectgelden), maar profiteert daar in de directe personeel- en activiteitenkosten absoluut niet van. Om onze strategische doelen te bereiken heeft FNV Spoor voldoende middelen. De vraag is hoe wij dat gaan aanwenden. Zo zouden we de komende jaren een beroep kunnen doen op een communicatie-adviseur/schrijver en een arbo-veiligheidsadviseur. Andere specialisten/adviseurs huren wij in, indien noodzakelijk. Een projectbestuurder en daarnaast willen wij enkele junior spoorbedrijvenwerkers die onderdeel uitmaken van het team DNV FNV Spoor die worden aangestuurd door de bestuurders.

Wij willen met ons team gaan voor:
- Vakbondswerk dichtbij mensen.
- Invullen afspraken duurzame inzetbaarheid, opleiding en arbeidsmarkt.
- Instroom afspraken doelgroepen (wajongers, werklozen, oudere werknemers, etc.).
- Bedrijvenregelingen (loontabellen, werktijdenregelingen, consignatie, etc.).
- Strijd tegen de marktwerking op het spoor.
- Behoud van werkgelegenheid en tegen uitholling van arbeidsvoorwaarden.
- Sociale plannen en reorganisaties.
- Activiteiten voor jongeren.

BIJLAGE

Sectoranalyse Spoor
Belangrijkste ontwikkelingen in de sector:
> Meer decentralisatie van spoorbedrijven
> Meer outsourcing
> Verhoging arbeidsproductiviteit
> Innovatie steeds belangrijker
> Meer high tech
> Upgrading personeel
> Diversiteit personeelsbestand, meer flexibel personeel
> Vergrijzing- en ontgroening, toename oudere werknemers in het personeelsbestand
> Werkgelegenheid als geheel stabiel maar wel heen weer gooien van personeel
> Reorganisaties en dus sociale plannen blijven belangrijk
> Vergrijzing en uitstroom: 20 tot 40% gaat binnen 10 jaar met pensioen
> Te weinig instroom van jongeren
> Tekort aan vakkrachten
> Bijscholen MBO niveau, mismatch onderwijs en praktijk door algemeen vormend onderwijs