Op de man af - de sociale en economische afbraak gedijt Gesjacher en verloedering1 Hans Boot Dat Rutte een gladjanus is, dus meer glibberig dan handig, kan hij niet meer verbergen. Zijn glimlachende leepheid werkt niet meer. Zelfs het vlotte overhemd op het Scheveningse strand is onbetrouwbaar, de mouwen worden driekwart opgestroopt geleverd. Zijn recente bekentenis dat de oplossing van het milieuprobleem een bron van winst en de koloniserende gouden eeuw een bron van inspiratie is, tekenen zijn politiek van economische hebberigheid en sociale onverschilligheid. Even denkend aan het logo van zijn partij, dan is bij Rutte vrijheid een tweelingwoord voor macht en (parlementaire) democratie een daaraan dienend medium. Ergernis is een onvoldoende leermeester, dus enige beheersing is geboden. Rutte staat echter model voor een politiek die de samenleving ontwricht, ontdoet van collectieve zorg en bescherming, uitsluiting bevordert, nationalisme oproept en sociale voorzieningen reduceert tot 'goede doelen'. Verontrustend is dat dit model gedijt. Allereerst door concrete steun en aanmoediging van Ruttes leenheren en soortgenoten, daarnaast door ideologische instemming bij een deel van de getroffenen en aangejaagd door 'verder en extreem' rechts. Linkmiegel De rit is lang en bedenkelijk. In 2005, net in 'de politiek' na tien jaar manager bij Unilever, is Rutte een jolige staatssecretaris van onderwijs die demonstrerende studenten losjes de onvermijdelijkheid van hoge kosten en lage inspraak inpepert. In 2007 verslaat hij Rita Verdonk als fractievoorzitter van de VVD die hij na een omhelzing uit de partij zet. In de periode 2010-2012 is hij de chef van een minderheidskabinet dat steunt op Wilders en diens PVV, veel lachen en amicale schouderklopjes, maar een schande voor het parlement. Rechts Nederland smult van 'die linkmiegel'. Even soepeltjes gaat hij daarna met de PvdA in zee die aanschuift en marginaal meeregeert. Een meer daadkrachtig dan wijs kabinet Rutte II gaat zonder meerderheid in de Eerste Kamer aan de haal met de democratie en werkt aan een consequent afbraakbeleid dat rust op een groeiende sociaal-economische ongelijkheid. Een periode breekt aan van uitruilen, rommelen, marchanderen, ronselen, sjoemelen, bakkeleien, draaien, lekken en wissen. Rutte is in zijn element. Ontmantelen Onder de mantra van 'participerende verantwoordelijkheid' worden de trappen van het Haagse Benoordenhout schoongeveegd, is mantelzorg televisielol en schenkt Rutte bijna ongezien een eurootje aan een ver buiten zijn woonwijk liggende voedselbank. Wie niet mee kan, wacht het gareel en/of dwangarbeid. Wie niet mee wil, is rechteloos en binnen de kortste keren dakloos. Op hetzelfde moment, volgens een macabere logica en volstrekt legaal, sluizen internationaal erkende rijken, en echt niet alleen de Rolling Stones, hun elders behaalde winsten belastingvriendelijk naar hun boekhouding. De Nederlandse collega's kunnen zorgeloos teren op een zuinig en aanlokkelijk belastingstelsel. Vol zelfkennis noemen ze vluchtelingen gelukszoekers. Op Europees niveau worden al deze standpunten gretig uitgedragen, de PvdA levert daarvoor haar kopstukken Dijsselbloem en Timmermans die moeiteloos in de pas lopen met conservatieve politici als Merkel en Juncker. Rutte is minzaam trots op deze sociaaldemocratische collega's die zijn harteloze programma uitvoeren. In 'eigen land' doet hij hetzelfde met de staatssecretarissen Klijnsma en Van Rijn die het vuile, neoliberale werk mogen opknappen. De één ontmantelt de sociale rechtsstaat door een verplichte tegenprestatie voor bijstandsgerechtigden, de ander de werkgelegenheid in de zorg voor mensen die steun van anderen nodig hebben. Oh ja en dan ook nog het sleepnet van Plasterk in een gereedstaand wetsvoorstel dat al onze elektronische communicatie naar geheime diensten transporteert. Hij spreekt relativerend van 'de dienst werkt alleen doelgericht'; nogal wiedes! Neem de tijd Het gesjacher met de parlementaire democratie vraagt enige toelichting. Ook omdat deze staatsvorm sowieso beperkingen kent. Zoals de gebrekkige controle, de afstand tot de kiezers, de sociale selectie van 'de leden van de Staten Generaal', en de ongrijpbare bureaucratie, om een paar mankementen te noemen. Maar onder leiding van Rutte, met steun van collega-politici, kan om minstens twee redenen van verloedering gesproken worden. In de eerste plaats, omdat de parlementaire aanvaarding van wetten domineert over de praktische uitvoering, met als tragisch voorbeeld de kwestie van het persoonsgebonden budget - rammelend aan alle kanten - die de betrokkenen tot ellende en wanhoop brengt. In de tweede plaats, de besluitvorming met wisselende partijcoalities die zo principeloos zijn samengesteld dat het parlement functioneert als een georganiseerde achterkamer, waarin voor Rutte het resultaat alle uitvoeringsproblemen heiligt. Kan de verloedering overtuigender geïllustreerd worden dan door het schouwspel dat Kamerleden elkaar beschuldigen 'ongeloofwaardige politiek' te bedrijven die het 'draagvlak bij de kiezers' schaadt. Daar zit wat in, gezien de dalende opkomstpercentages bij alle verkiezingen van Europa tot en met de gemeenten en de stevig teruglopende ledenaantallen van politieke partijen. Rutte is inmiddels zijn luchtige nonchalance kwijt, hij heeft zich bij de Griekse tragedie overschreeuwd, zijn partij kraakt bijna net zoveel als de PvdA. Tegelijkertijd is Nederland er niet bepaald linkser op geworden. Elk moment en elke manier om dat tegen te gaan, is het aangrijpen waard. Zo begint op zaterdag 12 september om 12.00 op het Damrak in Amsterdam een demonstratie/manifestatie onder het motto "Red de Zorg". Eenzelfde reddingskreet is bijvoorbeeld op het onderwijs van toepassing en geldt in het algemeen voor de overheidssectoren met hun versleten arbeidsvoorwaarden. Tip: een dag eerder, 11 september overal op het werk de tijd nemen. Er verloedert immers meer dan de democratie. 1 Eerder - 28 augustus 2015 - verschenen bij Konfrontatie: www.konfrontatie.nl (terug)