Echt wel meer dan een exotische en gecultiveerde haardos
Trump en Wilders zijn niet van gisteren
Hans Boot 1
Toch wel vreemd dat racistische nationalisten zo'n exotische haardos hebben. Een vette veeg over het voorhoofd, een geel glanzend rommeltje of een gebleekte coiffure. Ze ogen als de tegenspraak van de eenvormig geachte massa die ze opruien. Alleen al door dit gecultiveerde uiterlijk tonen ze hun afschuw van de gewone man of vrouw die meer hun werktuig is dan broeder of zuster. Best verwarrend die oproep van Wilders "grenzen dicht en tuig eruit", één van zijn kernpunten voor de komende verkiezingen. Van zijn vriend Netanyahu kan hij vast de bouwtekeningen van 'de muur' lenen.
Ook de jaren dertig zullen zich niet herhalen, maar Trump en Wilders gooien in de wereld van de politiek hoge ogen. De positie van de laatste is dictatoriaal: het enige lid van de partij die in de peilingen de grootste is. De eerste zou wel eens de president van de Verenigde Staten kunnen worden, tenminste daar houdt de film- en documentatiemaker Michael Moore rekening mee. Hij gaf daar vijf redenen voor. Zeker één ervan zegt wat over het waarom van de electorale steun aan Wilders. Het is overigens nog even wachten op Moore's aangekondigde voorspelling dat Trump het niet haalt.
Als een nummerbord
Peilingen zijn betrekkelijk, misschien dat de gepeilden net iets radicaler willen klinken en even nog meer de illusie hebben aan politiek te doen, deel te nemen aan wat meestal niet meer is dan een selectief schouwspel. Het stemhokje scoort lager, is net iets serieuzer, lijkt wat minder vrijblijvend, maar biedt ook de suggestie de één of de andere politicus beet te kunnen nemen. Of juist tegen de keer of de logica in dwarsig een vakje rood (!) te kleuren, een moment ook eens aan de knoppen te mogen zitten. Een soort politiek pootje lichten. En bovendien onbespied door wie dan ook; geen manager, geen wijkagent, geen familie. Moore: "Doordat er geen regels zijn en door de woede die velen hebben tegenover het gebroken politieke systeem, zullen velen hun stem aan Trump geven."
Met die haat en nijd wijst Moore zielenroerselen aan die ook op de voorkeur voor Wilders greep hebben. De oplopende ergernis over de miskenning door het politieke establishment van de ellende die deze bevoorrechte robes, pakken, dassen en sjaals aanrichten of wegpraten. En het gaat niet om kleinigheden of de lekkende plafonds op het Binnenhof. Een paar voorbeelden. De doorgaande malaise in de zorg. De verkoop van sociale woningen. Het falende vluchtelingenmanagement (technisch, centralistisch). De stuitende economische en sociale ongelijkheid. De verpaupering van wijken in perifere steden en randgemeenten. Allemaal schoten in eigen doel. En opgelegde kansen voor Wilders, zoals in zijn aanstaande verkiezingsprogramma: "Miljarden naar de NL-se gewone man of vrouw." Kiezers als nummerbord.
Juist Wilders' verveeld gedrag in de Tweede Kamer, het vaak ongelikte optreden en woordgebruik, plus de bijna gekoesterde beveiliging, plaatsen hem buiten het Haagse gedoe. Dat hij daar de langstzittende is en niet zonder kan, geeft hem voor zijn geluk zoekende aanhang het aureool van een Zorro.
Rechtvaardigers
Daarmee zijn de Wilders' fans niet in kaart gebracht (dat is hier niet de bedoeling; slechts een enkele aanvulling). Ook hun gedrag is niet eenduidig. De woede bevat ook bokkigheid en wanhoop. Obstinaat gedrag dat het dagelijkse bestaan klein maakt en omringt met potentiële vijanden. Drijfveren die voor een deel samenvallen met rancune die kan uitlopen op schaamteloos geschreeuw en losse handen. 'Zij niet, Ik wel.' Zielenroerselen die gedijen waar onverschilligheid, zo niet de norm, dan wel wel een goed te volgen reactie is op bijvoorbeeld de vastgelopen vriendschap met Erdogan die stinkt van het opportunisme. Of de opnieuw graaiende bankiers en hun vrienden met een bonus waarvan het ontslagen V&D personeel levenslang een riant pensioen kan genieten. Of de voorzitter van de centrale ondernemingsraad van de politie met zijn peperdure feestjes in het Amstelhotel.
Het gebeurt vandaag, maar ook gisteren .....
Ergernis, machteloosheid, rancune en onverschilligheid zijn niet identiek aan vreemdelingen- noch moslimhaat, nationalisme noch racisme. Ze vormen daar geen enkele rechtvaardiging voor. Maar waar Zijlstra zaait zal Wilders oogsten, met als centraal probleem beiden staan niet alleen, niet in Nederland, niet daar buiten. Zij treden als de Rechtvaardigers op en laten zich scholen door wat de Hoogopgeleide heet. Niet argeloos, niet onschuldig, maar bewust en overtuigd.
|