Bijeenkomst 9 maart 2016 over Associatieverdrag Europse Unie/Oekraïne - Delft
Waarom we de Oekraïne met rust moeten laten
FNV Delft 1
Woensdagavond 9 maart 2016, 20.00-22.00 uur, organiseert FNV Delft een bijeenkomst met inleidingen en debat over het associatieverdrag van de Europese Unie en Oekraïne. Sprekers: Kees van der Pijl (University of Sussex, Department of International Relations, Emeritus) en Dimitris Pavlopoulos (universitair docent Vrije Universiteit, faculteit Sociologie).
Plaats: de Bibliotheek DOK Delft, Vesteplein 100, 2611 WG Delft. Open: 19.30 uur.
Vervoer: Ongeveer 10 minuten lopen van station Delft; parkeergarage naast de deur.
Hier een korte toelichting op de twee te bespreken onderwerpen: Griekenland en de NAVO.
Griekenland
Een jaar na de historische overwinning van links in de verkiezingen is het tij gekeerd in Griekenland. De Tsipras regering heeft een akkoord gesloten met de Trojka, waarin het pad van de jaren daarvoor is bevestigd: nieuwe keiharde bezuinigingen op pensioenen en sociale voorzieningen. Tegelijkertijd dreigt de Europese Unie met een uitzetting uit de Schengen-zone als Griekenland de vluchtelingenstroom niet tegenhoudt.
Waar is nu het verzet gebleven? Wat doen de vakbonden en de sociale bewegingen zonder een perspectief voor een regering die het belang van de bevolking kan vertegenwoordigen? Wat zijn de consequenties voor linkse en sociale bewegingen in heel Europa?
Rusland
De Oekraïne is de historische basis van Rusland sinds de late middeleeuwen en Russisch is vele honderden jaren de voertaal geweest. Het oosten is niet te onderscheiden van Rusland en maakt economisch deel uit van de industriële structuur die van de Sovjet-Unie is geërfd. Alleen al 245 bedrijven in Oekraïne werken voor de Russische defensie, sommige ultramodern zoals Antonov vliegtuigen, Joezjmasj (intercontinentale raketten), Motor Sich (helikoptermotoren). De rest van de Oekraïense industrie is vaak verouderd en kan alleen maar draaiend gehouden worden met goedkoop Russisch gas. Drie miljoen Oekraïners werk(t)en in Rusland, dat zal door de oorlog minder zijn geworden.
Daarnaast is Russisch gas via de door het land lopende pijpleidingen de grote prijs in de strijd tussen verschillende groepen oligarchen. Zo'n honderd personen hebben praktisch de hele rijkdom van Oekraïne onder elkaar verdeeld. Alle omwentelingen tot nu toe (Oranje revolutie 2004, Maidan 2013-14) begonnen als volksopstand tegen de verarming van de bevolking, maar eindigden met nieuwe oligarchen aan de macht, nu Porosjenko.
De pogingen om na de instorting van de Sovjet-Unie in 1991 een Oekraïense nationale staat naar liberaal model (een natie met eigen staat) te vormen, liepen - ondanks groteske pogingen om het Oekraïens op te leggen als voertaal - spaak op het feit dat het land 132 nationaliteiten omvat (van de 194 die er in de vroegere USSR waren) en dat Russisch de taal van de media en de wetenschap is. Door internet is Russisch dat door praktisch alle beter opgeleide Oekraïners wordt gesproken, zelfs meer in gebruik dan vroeger. Echte 'Russen' zijn er niet zo veel (behalve op de Krim, inmiddels weer bij Rusland gevoegd).
NAVO
De royale meerderheid van de inwoners was en is voor een zelfstandig Oekraïne, maar de vraag is dan: in wat voor staatsvorm. Een gecentraliseerde eenheidsstaat (zoals Frankrijk) of een federatie met zelfbestuur voor deelstaten/provincies (zoals ook in de Verenigde Staten, Canada, Duitsland of Rusland en vroeger Joegoslavië).
Het Westen en dan vooral de Verenigde Staten - bang om zonder NAVO invloed in Europa te verliezen - hebben van het begin af aan ingezet op het eerste, een Oekraïense eenheidsstaat die de banden met Rusland zo klein mogelijk maakt. En tevens onderdeel wordt van wat Z. Brzezinski, de adviseur van Carter, Clinton en Obama, noemt "de Europese kern-veiligheidszone": Frankrijk, Duitsland, Polen en Oekraïne. Daarmee zou een strategische militaire formatie worden gecreëerd met 'diepte' van waaruit Rusland bestreden kan worden.
Daarnaast willen de grote Europese bedrijven de goedkope arbeid en markten (bijvoorbeeld. voor grootwinkelbedrijven zoals Franse Carrefour) van het vroegere Oostblok veroveren. Daaruit is een dubbele beweging voortgekomen. Namelijk een door Amerika (en Engeland) aangedreven NAVO-uitbreiding (tegen de afspraken met Gorbatsjov in 1990-91) en een vanuit het Europese bedrijfsleven in gang gehouden uitbreiding van de Europese Unie. Dit proces is nu bij de Russische grenzen aangekomen en in twee gevallen (Georgië 2008 en Oekraïne 2013-14) is dat op oorlog uitgelopen.
In Oekraïne is de Europese Unie voor het eerst bij de uitbreiding op een punt gekomen waar een machtige staat, namelijk Rusland, zich daardoor economisch en politiek bedreigd voelt. Binnen Oekraïne is zelfs na jaren burgeroorlog nog altijd geen meerderheid voor de associatie met de Europese Unie, en voor de NAVO is het animo nog kleiner.
Defensiepolitiek
Het associatieverdrag dat Janoekowitsj op het laatst niet met de Europese Unie wilde tekenen (nadat de Russen een aantrekkelijk tegenvoorstel hadden gedaan), houdt in dat de Oekraïense markt wordt opengesteld, dat wetgeving ongedaan wordt gemaakt die de grote bedrijven iets in de weg legt zoals bijvoorbeeld in Oekraïne bij wet verboden genetische gemanipuleerde landbouwgewassen. Overigens ook een voorwaarde die het Internationaal Monetair Fonds bij leningen heeft gesteld. Monsanto heeft al een kantoor in Kiev geopend.
Van het Oekraïense landbouwareaal is 60 procent al aan buitenlandse bedrijven verpacht, bijvoorbeeld voor zonnebloemteelt. Tevens worden grote schaliegasvelden ontwikkeld in het oosten, hoewel het land grenst aan landen met enorme voorraden normaal te winnen fossiele brandstofvoorraden (Rusland, de landen aan de Kaspische Zee).
Daarnaast eist het associatieverdrag dat de defensiepolitiek gelijk getrokken wordt met die van de Europese Unie (dat wil zeggen standaardisering naar NAVO-normen op gebieden als communicatie en materieel, dus een grote nieuwe exportmarkt voor militair materieel, en loskoppeling van Rusland). Dat in een land dat al twee jaar in burgeroorlog is, met al bijna tienduizend doden en meer dan een miljoen vluchtelingen (de meeste naar Rusland). In die oorlog zijn de meeste radicale groepen naar voren gekomen, zoals de fascisten, uit de meest westelijke provincies van Oekraïne die fel anti-Russisch en antisemitisch zijn.
|