Eerbetoon aan Gerrit Kastein

Een moedig man, een onverschrokken held

Harry Peer

Op dinsdag 20 juni jongstleden werd de kamer op het Binnenhof, waar de communistische verzetsman Gerrit Kastein op vrijdag 19 februari 1943 de sprong naar de bewust gewilde dood nam om aan de martelingen van de Gestapo te ontkomen, naar hem genoemd. Een eerbetoon waarbij velen aanwezig waren onder wie een dochter en een kleindochter. Eerder schreef ik over hem in 'Het jaar 10 door de eeuwen heen' (webzine Solidariteit, extra 157-2, 24 oktober 2010), het volgende:

"Onlangs las ik de biografie van Gerrit Kastein. Hij is op 25 juni 1910 geboren te Zutphen. Wat een indrukwekkende man; arts/neuroloog en communist, werkte in Spanje tijdens de burgeroorlog als hoofd van de Nederlandsche Ambulance om hulp te verlenen aan de Republikeinen. Ging meteen in het verzet in de Tweede Wereldoorlog, liquideerde twee beruchte hoge NSB'ers: generaal buiten dienst. H.A. Seyffardt en H. Reydon, secretaris-generaal van het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten. De verrader Anton van der Waals karakteriseerde Kastein "als een communistisch intellectueel van een vreeswekkende koelbloedigheid", hetgeen ook de ondertitel is van "Verzetsman Gerrit Kastein 1910-1943", geschreven door Buck Goudriaan, uitgegeven door De Nieuwe Vaart.

Rood

Gerrit Kastein werd op 19 februari 1943 in Delft gearresteerd en vervolgens overgebracht naar het hoofdkwartier van de SiPo/SD (Sicherheitspolizei/Sicherheitsdienst) op het Binnenhof nummer 7 in Den Haag. Om aan verhoor en marteling door de Gestapo te ontkomen en mogelijk door te slaan, sprong hij aan zijn handen geboeid door het gesloten raam en stortte zich van de tweede verdieping naar beneden. Hij overleed enkele uren later aan zijn verwondingen.
Kastein liet een vrouw en twee dochters achter. Het is opmerkelijk dat op de plaats van handeling op het Binnenhof niets herinnert aan wat daar gebeurde, geen gedenkplaat, geen gedenksteen. In 1946 heeft Gerrit Kastein postuum het Verzetskruis 1940-1945 gekregen. Hoeveel Nederlanders weten nog van zijn verzetswerk?
Een nieuwe generatie historici is aangetreden. Chris van der Heijden wrijft de alom gerespecteerde Lou de Jong aan dat hij in termen van goed en fout over de Tweede Wereldoorlog heeft geschreven. In reactie hierop benadrukt Van der Heijden in 'Grijs verleden' dat de meeste Nederlanders in een grijs gebied modderden, zich aanpasten aan de Duitse bezetter, zich schikten en er het beste van probeerden te maken.
Wat moet je met zo'n constatering? Zijn boek is geprezen om originaliteit, stijl en inhoud, maar stuit tevens velen tegen de borst. NIOD directeur Hans Blom schreef een lovende recensie, maar concludeerde aan het slot toch dat niet een grijs, maar een veelkleurig verleden de inzet van een boek over de Tweede Wereldoorlog zou moeten zijn.

Het lijkt mij van het grootste belang hen te eren, van die personen te leren die met gevaar voor eigen leven voor de vrijheid van ons land vochten. In Leiden, Den Haag en Hoogvliet is een straat naar Kastein vernoemd. Gerrit Kastein was een moedig man die verdient dat zijn naam in elke plaats in Nederland wordt gegeven aan een straat, een plein, een school. Hij was niet grijs, hij was rood."