Vier partijen die met een wisselend vleugje het neoliberalisme praktiseren
Kabinetsformatie, extreemrechts loert en duwt
Hans Boot 1
Om niet te snel in de vergeten geschiedenis te geraken, koerst Rutte op duurrecords. Lopen en zwemmen liggen hem niet zo, dus gokt hij op de langstzittende regering en langstdurende kabinetsformatie. De eerste heeft hij binnen, inclusief de verlenging van vijf militaire 'missies', want ook Nederland is 'in oorlog' en dan moeten de onderwijssalarissen maar even wachten, Asscher heeft genoeg zendtijd gekregen. Het tweede record, Rutte III, ligt binnen bereik. Bij gebrek aan beter, tellen de media elke formatiedag, als het even kan met een grol. Zelfs de onwennige zomerkleding kon de politieke crisis niet verhullen.
Rutte deed een poging: "het is taai en lang, wel leuk, wel gezellig om ook samen eens een glaasje wijn te drinken." Pechtold houdt de moed erin en ziet zich als een metselaar "meters maken". Segers stelt Asscher gerust over het beloofde geld voor het onderwijs: "hij mag ervan uitgaan dat we zijn vertrouwen niet beschamen." Buma sprak vorige week kalmerend over de gevreesde boze burger: "dat is een normale Nederlander die vindt dat de tegenwoordige gelijkheid en vrijheid zijn doorgeschoten." SP-voorman Roemer pleitte kort geleden voor Buma als minister-president, bij het dagblad Trouw heette deze CDA-baas al "Trump-light".
Conclusie: het duurt allemaal zo lang, omdat het aangename, het nuttige en het boze verenigd worden. Zo leert het volk op het geluk te wachten.
Schijngevechten over de millimeter
Wat in het schaarse nieuws opvalt, is het opgeschroefde gedoe over nauwelijks te overbruggen programmaverschillen. De lange duur vraagt tenslotte enige rechtvaardiging. Maar het groepje uitverkoren politici voert als echte kemphanen schijngevechten. Over de grote buit zijn ze het onuitgesproken eens. Bijvoorbeeld over de sociaaleconomische ongelijkheid, de flexibilisering en precarisering van de arbeid, de gastvrijheid voor belastingontwijkende multinationals, de bescherming van de farmaceutische industrie, de selectieve toelating van vluchtelingen. Mocht de buit toch gevaar lopen, dan is er altijd nog formateur Zalm met zijn ervaring in kwaaie zaken, onder meer opgedaan bij de frauduleuze bankdirecteur Scheringa.
Deze vanzelfsprekende eensgezindheid gaat schuil achter breed uitgemeten gemillimeter over beleidsterreinen waar de staat op grote afstand zou moeten blijven - van god en oranje tot leven en dood. En zoals bekend, de parlementaire democratie is juist daar kwetsbaar. Over wat vreemd en van buiten komt, kan gescholden worden, het vaderland vergt bescherming in woord en daad. Desnoods vastgelegd in de kleine letters die elk misverstand en daarmee elk risico trachten uit te sluiten; zo veel Schriftgeleerden zijn er immers niet meer.
Voortgaande crisisbeheersing
Ook wie de betrekkelijkheid van de parlementaire democratie erkent, mag vrezen voor de loze rol van de Tweede Kamer. Vast en zeker zullen na Ruttes nieuwe regeringsverklaring de volksvertegenwoordigers duwen en trekken rond de interruptiemicrofoons, professioneel gestuurd door de kijkcijfers. Daarbij zal overtreding van de 'huisregels' een extreemrechts speeltje worden. Het programma-akkoord zal zo dichtgetimmerd zijn dat de parlementaire controle slechts ruimte biedt aan al wat rechtser is dan het kabinet en electoraal kan scoren, terwijl links de handen vol heeft aan zichzelf.
Rutte als meester in de nietszeggendheid prijst het afgelopen jaar de Nederlandse economie en samenleving naar de mondiale top. Een voor heel wat mensen prijzig succes. Maar het kan inderdaad veel erger. De wereld brandt en trilt van de ene naar de andere crisis. Tegelijkertijd biedt het bluswerk door de dragers en kenners van het kapitalisme, met steun van de internationale economische en politieke instituties, geen soelaas. Laat staan oplossingen. Een voor het systeem noodlottige vaststelling waarop sombere marxisten inmiddels geen patent meer hebben.
Vanzelf zal het einde zich niet voltrekken. Rutte, zijn vrienden en opvolgers, zullen veel voor hun belang over hebben. Maar elke afloop is ongewis. Bovendien zijn er 'nieuwe' kapers op de kust, niet alleen in Nederland rukt extreem en alternatief rechts op. Dat is de crisis waar het nieuwe kabinet voor staat. Het bestaande zien te behouden, zoveel mogelijk de te radicale collega's de wind uit de zeilen nemen en koste wat het kost in het centrum van de politieke macht blijven. Dat is een tijdrovend waagstuk, zeker als de constructie van de vier partijen jaren mee moet om te voorkomen dat in ieder geval op parlementair niveau de crisisbeheersing vastloopt en in onrust en nieuwe verkiezingen uitmondt.
Als ze de volgende maand halen, is donderdag 5 oktober de staking van onderwijzeressen en onderwijzers van de basisschool de eerste van moeizaam op te lossen problemen.
|