Welkom
Ingezonden
Solidariteit "ingezonden"

Reactie op "Bolsjewiki waren geen Duitse agenten" (334 ingezonden) en weerwoord

Lenin en het Duitse keizerrijk

Otto van de Haar stuurde een reactie naar aanleiding van de kritiek in Solidariteit - 334 ingezonden, 23 juli 2017 - door Maurice Ferares op de al zo'n eeuw durende beschuldiging dat Lenin gefinancierd zou zijn door de Duitse keizer en als Duits agent beschouwd kon worden.

Maurice deed dat via een boekbespreking door Michiel Krielaars van Sean McMeekin The Russian revolution. A new history in de NRC van 14 juli 2017. Hier eerst het commentaar van Otto en daarna het weerwoord van Maurice.

Otto van de Haar - Lenins agenda

Wat Lenin en de financiering door het Duitse keizerrijk betreft, moeten een paar dingen uit elkaar gehouden worden, wat Maurice nalaat.

1. Werd Lenin met de zijnen betaald door het Duitse keizerrijk om tsaristisch Rusland uit de oorlog te trekken/het land te revolutioneren? Ja.
Militair leider Erich Ludendorff had hier veel baat bij. Zo kon hij Duitse troepen aan het oostelijk front vrijmaken en deze snel naar het westelijk front dirigeren om daar Frankrijk en Engeland te verslaan, voordat de Amerikanen zouden arriveren (1917).

2. Was Lenin (daarom) een Duitse agent/spion? Nee.
Lenin had zijn eigen agenda. De Duitse geldbron was een prima middel om de anti-oorlogspropaganda in Rusland te versterken. Dat het mogelijk was om Rusland te revolutioneren, hing uiteraard niet uitsluitend af van de Duitse geldbron. Daar was veel meer voor nodig.
Uiteraard probeerden de Russische machthebbers de bolsjewiki in 1917 met alle geweld in diskrediet te brengen en hen als handlangers van een vijandige mogendheid af te schilderen. Dat was een leugen.
En natuurlijk ontkende Lenin iets met deze geheime Duitse geldbron van doen te hebben. Dat was evenmin de waarheid.

Een directe bron waaruit blijkt dat Lenin Duitse financiële steun kreeg, is zijn brief van 14 augustus 1918 aan Ja. A. Berzin:

"(...) spaar geld noch moeite voor publicaties in drie (of vier) talen en verspreiding. De Berlijners zullen meer geld sturen, als het tuig te laat is, klaag dan formeel bij me. Hoogachtend, Lenin (...)" 1

Lenin - Je kan geen revolutie maken met witte handschoenen

Maurice Ferares - Tien dagen die de wereld deden wankelen

Wat de eerste vraag van Otto van de Haar betreft: zeker is dat Ludendorff gebaat geweest zou zijn met de verdwijning van het Oostfront. Morgan Philips Price een journalist van het (vroegere) Engelse dagblad Manchester Guardian die van 1917 tot 1921 in Rusland/Sovjet Unie verbleef, schreef het volgende:

Hoe ook de Pruisische jonkers de ineenstorting van het oude Russische leger begroetten, zij dachten met schrik aan de mogelijkheid van de totstandkoming van een proletarische dictatuur en een Rood Leger in de onmiddellijke omgeving van de lijdende, oorlogsmoe zijnde massa's in Duitsland. Reeds het begin van de vreedzame, revolutionaire beweging tussen maart en oktober 1917 was lieden als Ludendorff weinig bevallen. 2

Dit is heel wat dichter bij de waarheid dan de verhalen over de grote geldsommen die de bolsjewiki van keizer Wilhelm uit Berlijn zouden hebben ontvangen.

Ook de brief die Lenin (?) aan een zekere Berzin zou hebben geschreven op 14 augustus 1918, is geen bewijs dat de Duitse keizer Wilhelm II geld aan de bolsjewiki heeft gegeven om Rusland uit de oorlog te trekken en het land te revolutioneren. De situatie was in augustus 1918 in Duitsland al hopeloos. Ludendorff nam op 26 oktober ontslag en Wilhelm vluchtte op 10 november naar Nederland. Zouden gezien deze omstandigheden een paar weken eerder Ludendorff en Wilhelm gedacht hebben dat ze de bolsjewiki konden overhalen? Nog daargelaten dat in Duitse steden straatgevechten plaatsvonden van arbeiders en soldaten die het aftreden van de keizer eisten.

De tweede vraag die Van de Haar stelt, krijgt een merkwaardig antwoord.
Als hij ervan overtuigd is dat Lenin en de zijnen geld van de Duitse keizer ontvingen om Rusland uit de oorlog te trekken en de proletarische revolutie te bevorderen, dan zouden zij gemene zaak hebben gemaakt met een vijandelijke macht. In dat geval zouden de beschuldigingen die tegen hen werden geuit, terecht zijn geweest.
Het is het één of het ander. Of de beschuldigingen waren juist en hebben de bolsjewiki dat geld gekregen om Rusland uit de oorlog te halen en de revolutie mogelijk te maken. Of de beschuldigingen waren niet juist en hebben de bolsjewiki geen cent ontvangen.
Er is geen enkel bewijs dat Lenin en de bolsjewiki dat geld hebben gekregen. De beschuldiging is laster. Wie gelooft dat de Duitse keizer de bolsjewiki geld zou hebben gegeven om een proletarische revolutie te steunen die een einde maakte aan de monarchie? De afwijzing van de deelname aan de wereldoorlog door de bolsjewiki was een gevolg van de besluiten die door de socialistische partijen voor de oorlog waren genomen op bijeenkomsten van de Tweede Internationale. Toen de oorlog uitbrak, bleek dat het in de praktijk minderheden waren die zich aan de besluiten hielden. Niet de oude leus Proletariërs aller landen verenigt u gold als leidraad, maar de verdediging van het (kapitalistische) vaderland, waarbij arbeiders uit een land op arbeiders uit een ander land zouden moeten schieten. Dat was de reden waarom Rosa Luxemburg bij het begin van de oorlog uitriep De Internationale is een stinkend lijk.

Voorpagina biografie John Reed (1887-1920) John Reed een Amerikaanse journalist die de gebeurtenissen tijdens de revolutie van dag tot dag in Rusland meemaakte, schreef een boek getiteld Tien dagen die de wereld deden wankelen. Het werd in vrijwel alle talen vertaald en uitgegeven. Reed toont aan dat de Oktoberrevolutie geen éénmanswerk van Lenin was of van een kleine groep bolsjewiki, maar een enorme beweging van een miljoenenvolk van arbeiders, soldaten en landloze boeren. Tot aan de laatste fase van de revolutie waren de bolsjewiki een uiterst kleine groep die heel snel in omvang en invloed bij de massa's groeide. Reed:

Het waren de volksmassa's, soldaten, arbeiders en boeren die iedere verandering in de koers van de revolutie afdwongen. Zij brachten het ministerie van Miljukow ten val en het was hun sowjet die de wereld de Russische vredesvoorstellen verkondigde: geen annexaties, geen schadeloosstellingen en het recht van de volkeren op zelfbeschikking. En wederom in juli was het de spontane opstand van het ongeorganiseerde proletariaat dat nogmaals het Taurisch Paleis bestormde en eiste dat de sowjets de regering van Rusland zouden overnemen. De bolsjewiki, toen nog een kleine politieke sekte, stelden zich aan het hoofd van de beweging. 3
Provocateurs en reactionairen werden niet moe, de bolsjewiki Duitse agenten te noemen, totdat dit in de hele wereld geloofd werd. 4

Vijftig jaar na de Oktoberrevolutie bezocht ik het Smolny-instituut. Een vroegere school voor adellijke jongedames in Sint-Petersburg, waar tijdens de revolutie het hoofdkwartier van de bolsjewiki was gevestigd. Er hing een kostuum dat Lenin tijdens de revolutie had gedragen. Reactionaire motten waren er niet in geslaagd gaten in het kostuum te bijten. Iets wat ook gold voor de reputatie van Lenin als revolutionair.


1 Richard Pipes, De onbekende Lenin. Uit het geheime archief, Icarus Antwerpen, 1998, p. 72.
Zie voor een kopie, zie: Thumbnail.
Indirecte bewijzen zijn onder andere te vinden bij:
* Will and Denise Brownell, The first nazi. Erich Ludendorff, the man who made Hitler possible. Counterpoint Press Berkeley, 2016.
* Catherine Merridale, Lenin in de trein. De reis naar de revolutie. Nieuw Amsterdam, 2016. (terug)
2 Morgan Philips Price, Die russische Revolution. Erinnerungen aus den Jahren 1917-1919. Hoym Hamburg, 1921. (terug)
3 John Reed, Tien dagen die de wereld deden wankelen. Pegasus Amsterdam, zonder jaartal, p. 11. (terug)
4 Idem, p. 8. (terug)