Het woord aan het comité ''Red ons pensioenstelsel''

Pensioendiscussie gaat niet alleen over rekenrente

Cor Minnaard 1

De laatste maanden lijkt de discussie over het (eventueel nieuwe) pensioenstelsel zich vooral toe te spitsen op de zogenaamde rekenrente. Maar er zijn ook een paar andere zaken van belang om straks te kunnen beoordelen of een pensioenakkoord aan onze eisen voldoet.

De rekenrente wordt gebruikt om vast te stellen hoeveel vermogen een pensioenfonds nu moet hebben om aan de toekomstige verplichtingen (uitkeren van pensioen) te kunnen voldoen. De Nederlandsche Bank (DNB) en de regering houden er tot nu toe aan vast om hiervoor de (heel lage) risicovrije marktrente te hanteren. Daarom moeten pensioenfondsen veel geld 'in kas' houden in plaats van het uit te keren. Hierdoor kunnen zowel de pensioenopbouw van mensen die nog werken als de uitkeringen aan gepensioneerden, al jaren niet geïndexeerd worden. Dus niet aangepast worden aan de gestegen prijzen van levensonderhoud. Daarom gaat de koopkracht van gepensioneerden al jaren achteruit en zullen ook werkenden die straks, over tien of twintig jaar, toe zijn aan hun pensioen, merken dat het veel minder waard is geworden.

Kritiek

Inmiddels klinkt steeds meer kritiek op de starre houding van DNB en kabinet, omdat zij vasthouden aan de lage risicovrije marktrente.
Zo pleitte Coen Teulings, hoogleraar economie Universiteit Utrecht, er onlangs voor dat minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid het advies van DNB beter zou kunnen negeren. Omdat bij een nieuw pensioenstelsel, waarin met meer onzekerheid een pensioen wordt toegekend, geen risicovrije rente past.

Pensioenexperts Mensonides en Frijns, discussieplatform Me Judice (23 oktober 2018), menen dat het gebruik van de huidige rekenrente tot onwenselijke resultaten leidt en stellen voor een vaste rekenrente te gebruiken. Dat zorgt voor stabiliteit in de tijd, terwijl de marktrente een casino omgeving creëert.

Ook andere zaken van belang

Wat betekent dit nu voor de pensioendiscussie? Stel dat de minister uiteindelijk toch zwicht voor de kritiek en voor de druk van de vakbonden en de actievoerders. Als een meer realistische rekenrente mag worden gebruikt, zodat de pensioenen weer geïndexeerd kunnen worden? Heeft de FNV dan gewonnen en kunnen de handtekeningen onder het akkoord?

Dat is afhankelijk van wat de minister daar voor terugvraagt en bovendien spelen verschillende andere belangrijke zaken in de discussie een rol.
Sinds de start van Het Offensief van de FNV begin dit jaar, begonnen we ook met de campagne Red ons pensioenstelsel. Diverse acties zijn inmiddels gevoerd en de eisen daarbij zijn duidelijk:
* Wij zullen geen verslechteringen accepteren!
* Bevries de pensioenleeftijd op 66 jaar en maak eerder stoppen mogelijk door de opheffing van de fiscale boetes die nu van toepassing zijn.
* Pensioenopbouw en pensioenen moeten weer geïndexeerd worden door toepassing van een realistische rekenrente.
* Opbouw van pensioen moet voor alle werkenden worden gerealiseerd, ook voor flexwerkers en zzp'ers.
Samengevat zegt de FNV: op tijd met pensioen, een goed pensioen, voor iedereen pensioen!
En voorlopig ziet het er nog niet naar uit dat die eisen worden ingewilligd.

Is een akkoord nog mogelijk?

Als de minister denkt een akkoord binnen te kunnen halen door in te stemmen met een aangepaste rekenrente heeft hij het mis. Er zijn flink wat andere aspecten waarop grote stappen nodig zijn. Zo is het maar de vraag of de overstap naar een nieuw stelsel en de afschaffing van de zogenaamde doorsnee systematiek die hij graag wil, geaccepteerd zullen worden.2 Immers, afgesproken is dat de FNV niet zal tekenen voor verslechteringen.

Daarnaast zal de minister over de brug moeten komen op die andere punten: de eisen rondom de AOW-leeftijd en het aanvullend pensioen voor flexwerkers. Want wat Koolmees betreft, moet de stijging van de pensioenleeftijd gewoon doorgaan. En ook op het gebied van pensioenen voor flexwerkers en zzp’ers blijft het stil. Het is dus maar zeer de vraag of de actievoerders en de rest van de achterban van de FNV een akkoord zullen accepteren als er op geen enkel van voornoemde punten een concrete toezegging komt.
En eerder heeft de FNV al verklaard dat er geen ruilhandel tussen de verschillende punten zal worden geaccepteerd. Dat wil zeggen dat het pensioenakkoord een totaalpakket moet zijn: geen akkoord op één van die punten, dan helemaal geen akkoord!

¹ Lid van het FNV Actiecomité Red ons pensioenstelsel. Zijn artikel stond 31-10-2018 in BN De Stem. (terug)

² De doorsnee systematiek in het huidige stelsel is het systeem, waarin werknemers ongeacht hun leeftijd eenzelfde percentage van hun salaris aan pensioenpremie betalen en daarvoor eenzelfde pensioen opbouwen. De regering wil van dit systeem af, omdat ze van mening is dat dit oneerlijk is voor jongeren. Diverse deskundigen hebben echter al herhaaldelijk aangetoond dat dit onjuist is. (terug)