Welkom
Overgenomen
Solidariteit "overgenomen"

Voor een humane maatschappij met zeggenschap over de economie

Voor een nieuwe socialistische beweging

Maurice Ferares

Hoe groen is links? Dat is een gerechtvaardigde vraag na lezing van een aantal uitspraken van de leider van GroenLinks, Jesse Klaver, in de NRC van 23 februari 2018. Jesse Klaver wil in Europa graag bij de Franse president Macron horen, noteerde het blad. Hij vindt het nog "te vroeg" om ja te zeggen tegen een nieuwe fractie [in het Europees parlement], maar voelt zich "verbonden" met diens La République en En Marche. Klaver: Het is een vernieuwingsbeweging net als wij.

Klaver wij hebben een agenda van verandering Macon En Marche

Een jammerlijke misser van Klaver die in de demagogie van Macron is getrapt. Waar Macron voor staat, had hij kunnen weten. Om te beginnen door zich af te vragen waarom er onlangs in Frankrijk zulke grote stakingen waren, georganiseerd door de vakbonden tegen de plannen van de nieuwe president. Ook de Nederlandse media meldden daarover dat Macron de arbeidswetten grondig wil wijzigen. Wetten die na tientallen jaren arbeidersstrijd tot stand kwamen. Geen vijfdaagse werkweek, geen maximum van acht uur arbeidstijd op een dag en geen doorbetaling van loon tijdens ziekte: een paar 'nieuwigheden' die Macron en zijn partij trachten te bereiken. De allerbelangrijkste is de uitschakeling van de vakbonden door voortaan geen cao's meer te laten sluiten per bedrijfstak tussen de bonden en de werkgeversorganisaties, maar per bedrijf tussen de werkgevers van de afzonderlijke bedrijven en hun arbeiders. Macron reisde rond in Europa, ook in Oost-Europa, om zoveel mogelijk landen - beter gezegd zoveel mogelijk ondernemers en hun regeringen - één front te laten vormen op basis van zijn program.

Kaalslag in sociaaldemocratie

Het is een kwalijke zaak als Klaver meent dat Macron een vernieuwingsbeweging vertegenwoordigt. In "Vaincre Macron" (Versla Macron) schrijft Bernard Friot: Macron doet niets anders dan voortzetten wat de regeringen in de afgelopen dertig jaar hebben gedaan. 1

Het is demagogie om te beweren dat GroenLinks een vernieuwingsbeweging is. Waaruit bestaat die vernieuwing dan? Het is een feit dat de CPN is verdwenen en de PvdA, net als de andere sociaaldemocratische partijen in Europa, hevige klappen kreeg. De Franse socialistische partij SFIO is zo goed als weg. In Duitsland leed de zusterpartij SPD een zware nederlaag bij de laatste parlementsverkiezingen en in de top werd flink gesnoeid de afgelopen weken. Voorzitter Martin Schulz werd naar huis gestuurd en komt net als Sigmar Gabriel, minister van Buitenlandse Zaken en vicekanselier, niet in de nieuwe regering met Merkel. In Italië is de Vijf Sterren Beweging de grootste partij geworden bij de recente verkiezingen en ook daar is van de socialistische partij weinig meer over.

Collectieven

De tijd is rijp voor een nieuwe beweging, de verkalkte bureaucraten die er nu nog rondlopen moeten zo snel mogelijk verdwijnen. De ervaring die in de afgelopen eeuwen is opgedaan in de strijd voor een humane maatschappij die het kapitalisme moet vervangen, kan en mag echter niet vergeten worden. De strijd van de arbeidersbeweging was in het verleden voornamelijk gericht op de bemachtiging van politieke rechten en niet op de verovering van zeggenschap over de economie. Dat laatste zal in de komende, vooral - buitenparlementaire - gevechten het allerbelangrijkste moeten zijn.
In het Franse maandblad Le Monde Diplomatique van maart 2018 schrijft Clément Petitjean "Politiseer de dagelijkse woede" ("Politiser les colères du quotidien"). Daarin wijst hij op de publicaties van de Amerikaan Saul Alinsky (1909-1972) die de vorming propageerde van collectieven van burgers voor allerlei doeleinden - "community organizing". Petitjean wijst op het bestaan van dergelijke initiatieven in Frankrijk: Alliance citoyenne in Grenoble en Aubervilliers, de associatie Zonzon 93 in Villepinte - "Stop de etnische profilering. Tegen de methoden van de politie". Hoe sympathiek deze initiatieven ook zijn, ze bevatten geen strategie om de maatschappij grondig te veranderen.

Wat er ook verder in die landen gebeurd is, de grote veranderingen waren ondenkbaar geweest zonder sterke organisatie die leiding gaf. Denk aan de communistische partij van Vietnam die de strijd tegen de Fransen en Amerikanen leidde, die van China onder wier leiding Europese imperialisten, Japanse bezetters en Chinese grootgrondbezitters werden weggejaagd; de Russische bolsjewiki die een eind maakten aan het bewind van de Tsaren; de Cubaanse communisten die eigen en buitenlandse kapitalisten hun land uit schopten. Niet vergeten mag worden welke grote rol de nationalistische partijen na de Tweede Wereldoorlog in Afrika, Azië en Latijns-Amerika speelden in de dekolonisatie strijd. Slechts één voorbeeld: zonder het ANC zou het apartheidsregiem waarschijnlijk nog niet zijn verdwenen en zeker niet op de manier waarop het nu gegaan is.

Vergroeid met het systeem

Alinksy wijst ideologie en grote, nationale organisatievorming af. De geschiedenis van de arbeidersbeweging kent tal van voorbeelden van burgerinitiatieven (woning- en levensmiddelencoöperaties en de laatste jaren de gemeenschappelijke opwekking van energie door middel van zonnepanelen) . Zij waren en zijn geen bedreiging voor het kapitalisme. Dat laatste gold en geldt eveneens voor GroenLinks en de Socialistische Partij, ze zijn vergroeid met het systeem.
De Socialistische Partij (SP) is volkomen 'gesociaaldemocratiseerd' en door haar tientallen wethouders net als GroenLinks een deel van het kapitalistische staatsapparaat geworden. De partij is niet groen en niet rood. En wat te zeggen van de uitspraak van Lilian Marijnissen in een radio interview van 21 januari 2017, een dag na de inhuldiging van Trump als president? Ze vertelde dat de komst van Trump "een verfrissing in de politiek" kan zijn. Die verfrissing is wel gebleken, toen Trump de grenzen sloot voor mensen uit een aantal landen omdat ze moslims zijn. Zo ook, toen hij de belasting op winsten van de ondernemingen verlaagde van 35 naar 21 procent. "Hogere winst dankzij Trump", kopte de NRC 16 februari 2018. Menno Tamminga: Het profijt over 2017 loopt uiteen van enkele tientallen miljoenen euro's tot 578 miljoen euro voor het Brits-Nederlandse voedingsmiddelen- en zeepconcern Unilever en 554 miljoen euro voor de verzekeraar Aegon (...). Ingenieursbureau Arcadis becijfert zijn meevaller op 13 miljoen, bij Heineken is dat 45 miljoen euro, bij DSM 15 miljoen."

Het is treurig dat zowel de SP als GroenLinks geen geschoolde socialisten als leiders hebben. Iets waarin spoedig verandering moet komen, willen die partijen een rol kunnen spelen in de grote buitenparlementaire strijd voor een betere maatschappij dan de kapitalistische.

Trump Dollars Capitool in pak, strik en hoed

1 Bernard Friot, Vaincre Macron, uitgever La dispute, Paris, 2017. (terug)