Opnieuw aandacht voor massaslachting op Indiase burgers in 1919 1

Officiële Britse excuses laten nog op zich wachten

Otto van de Haar

In 2010 bood de Britse premier David Cameron officiële excuses aan voor het feit dat in 1972 twaalf onschuldige Noord-Ieren werden doodgeschoten door Britse troepen: Dit had nooit mogen gebeuren en ik bied aan de Noord-Ierse bevolking oprecht excuses aan namens de Britse regering en namens mijn land. En ook voor het feit dat u daar 38 jaar op hebt moeten wachten.

Wat het bloedige drama van in Amritsar in 1919 betreft, waarbij honderden doden vielen, onder wie vrouwen en kinderen, en waarbij een veelvoud aan gewonden en verminkten te betreuren waren, is het Verenigd Koninkrijk zover nog niet.

Killer Queen

In 2013, toen Cameron op handelsbezoek was in India, legde hij deemoedig een krans bij het gedenkteken in Jallianwalla Bagh (in Amritsar). Maar anders dan in het geval van de Ierse Bloody Sunday bleven officiële Britse verontschuldigingen uit. In het condoleanceregister kwam de Britse premier niet verder dan dat het een erg beschamende gebeurtenis in de Britse geschiedenis was geweest.

Terzijde: in dat register kon Cameron ook de namen zien staan van Queen Elizabeth en de Duke of Edinburgh die het gedenkteken in 1997 met een bezoek hadden vereerd. Omstanders riepen destijds '' Queen!'' De Queen en de Duke hadden zonder enige toevoeging alleen hun naam genoteerd. Bij wijze van presentie.

Herstelbetalingen

De huidige Britse premier Theresa May weigert eveneens excuses te maken en denkt met het volgende te kunnen volstaan: De tragedie van Jallianwala Bagh in 1919 is een beschamend litteken in de Brits Indiase geschiedenis (...), het is een schrijnend voorbeeld van onze voorbije [!] geschiedenis.
Van Indiase zijde bestaat over dergelijke halfhartige uitingen steevast diepe teleurstelling. In de culturele bijlage van de Financial Times (27/28 april 2019) wijst columniste Nilanjana Roy op de enorme asymmetrie tussen enerzijds hoe de voormalige koloniën het Britse Rijk zien, en anderzijds hoe dit in Engeland wordt voorgesteld.

Gelukkig bestaan er ander geluiden. De Brits-Indiase auteur Shashi Tharoor, onder meer bekend van zijn boek Inglorious Empire. What the British did to India (2016) is van oordeel dat het Verenigd Koninkrijk tot een vorm van herstelbetalingen zou moeten overgaan ten opzichte van India en andere voormalige koloniën. En oppositieleider Jeremy Corbyn eiste in het Lagerhuis dat de Britse regering volledige, heldere en ondubbelzinnige verontschuldigingen dient aan te bieden.
Winston Churchill heeft de gebeurtenissen in Amritsar terecht monsterlijk genoemd. In die traditie kunnen de woorden van deemoed van David Cameron en Theresa May geplaatst worden. Maar Churchill weigerde in te zien dat het werkelijke monster toch vooral het Britse imperium was. Cameron en May lijken niet in staat uit diens koloniale schaduw te treden.

Een Indiaas meisje kijkt naar een schilderij van de Britse massaslachting in Amritsar van 1919.

1	Zie: Otto van de Haar, Bloody Sunday in Amritsar, extra 379-3, 14 april 2019 en Harry Peer, India op weg naar onafhankelijkheid, ingezonden 28 april 2019. (terug)