welkom
edities
inhoud

Lezersconferentie 18 april 1999 - 'koers 21'

Laat de vakbeweging niet los

Na een toelichting op de overwegingen bij 'koers 21' door Hans Boot, introduceerden de vijf 'inleiders' plenair hun stelling voor de werkgroepen. De gekozen thema's waren een schot in de roos. Ze boden zowel de mogelijkheid voor een zelfstandige discussie als voor een beoordeling van 'koers 21'. Daarna deed Frans Weijmer, Komité Euromarsen, een overtuigende oproep deel te nemen aan de demonstratie op 29 mei in Keulen. Aan het slot kreeg het plenaire debat een bijzondere wending, toen aan de orde werd gesteld of het niet langzamerhand tijd werd een initiatief te nemen dat zou kunnen leiden tot een onafhankelijke en strijdbare vakbond.

Spreken over het onbesprokene

Na deze lezersconferentie heeft de redactie de taak 'koers 21' via artikelen in de komende nummers uit te werken. Dat betekent:

* een scherpere aandacht voor ontwikkelingen binnen het bedrijf; voorbeeld: 'de deskundige adviseur';

* maar ook meer samenwerking met groepen, buiten de vakbeweging, die deze ontwikkelingen in de gaten houden; voorbeeld: Buro Jansen & Jansen, technologische controle op de arbeidsplaats;

* kritisch volgen van de ('gekste') trends in managementland; voorbeeld: de in Amerika oprukkende, verplichte 'ontspanningsrust', geheten 'power nap';

* op zoek gaan naar zelfstandige initiatieven van werknemers, al of niet als vakbondsgroep; voorbeeld: werknemersonderzoek;

* alert zijn op leerzame, buitenlandse ontwikkelingen; voorbeeld: nieuwe, onafhankelijke bonden die intensief samenwerken met werklozengroepen.

Van 'koers 21' zou gezegd kunnen worden dat Solidariteit, nog meer dan voorheen, zich bezighoudt met wat de vakbonden verwaarlozen, onderschatten of onbesproken laten. In die zin is het motto 'breder dan de vakbeweging' bedoeld. Dat houdt in dat we zullen proberen de postmoderne vakbeweging als zaakwaarnemer te 'politiseren'. Voorbeeld: aan de kaak stellen van de gevolgen van de privatisering van het openbaar vervoer.

Geen voorspelbare klaagzangen

Op 'koers 21' kwamen, bij een algemene instemming, verschillende commentaren. Ook waarschuwende, zoals: laat de vakbeweging niet los, onderschat niet dat bijvoorbeeld in FNV Bondgenoten nieuwe ontwikkelingen in gang worden gezet. De oude schotten tussen bonden en daarmee sectoren worden door dwarsverbanden tussen ledengroepen in bijvoorbeeld een productieketen doorbroken. Bovendien kan gebruikgemaakt worden van de mogelijkheden tot onafhankelijke stellingnames die de woonafdelingen bieden. Voorbeeld: de steun van de amsterdamse afdeling aan de 'witte illegalen' en de euromarsen. Hetzelfde geldt voor de pogingen die de bond onderneemt leden en kaderleden meer handelingsruimte te bieden. Hoe betrekkelijk deze nieuwe oriëntatie 'op de basis' ook is, een geboden vinger kan een vuist worden. Zeker nu de leiding van FNV Bondgenoten in een crisis verkeert, uiten ook 'lagere' bestuurders hun kritiek op de meegaande koers van de bond; dat kunnen bondgenoten zijn.

In andere commentaren werden suggesties gedaan om 'breder dan de vakbeweging' ook uit te werken in een intensievere samenwerking met bijvoorbeeld migrantenorganisaties. Of te laten zien dat een bond meer kan zijn dan een cao-machine. Of te voorkomen dat Solidariteit vervalt in voorspelbare klaagzangen over de vakbeweging. Er gaat veel fout, maar laat mensen aan het woord die zich van de verstopte vakbeweging niets aantrekken en op hun werkplek zelfstandige initiatieven nemen. Of een lijst te publiceren van betrouwbare, werknemersgezinde onderzoeksgroepen.

Een incident of een keerpunt

Aan 'koers 21' ligt (uiteraard) een kritische beoordeling van het beleid, de opstelling en de positie van de huidige vakbeweging ten grondslag. Dat leidde tot de vraag of de 'val' van deze vakbeweging nog wel te stuiten is. Luidt het streven het grootste en het beste sociale verzekeringsbedrijf te worden, niet tevens het einde in van een vakbeweging die op basis van de belangen van werknemers een tegenmacht ontwikkelt? Is wat we nu meemaken een tijdelijke inzinking, een incident, of een zodanig structureel proces dat we serieus moeten nadenken over een alternatief? Staan we op een keerpunt en breekt de tijd aan om over zo'n alternatief niet alleen na te denken, maar daartoe initiatieven te nemen?

Samenvattend kwamen op deze vragen twee typen reacties. Ben je

gek geworden, nog steeds vormt de vakbeweging een verdedigingslinie tegen de neoliberale aanvallen op de verworven sociale bescherming van de werknemers. Een massaorganisatie moet je niet verlaten, daarin moet je kritiek en strijdbaarheid blijven zaaien. Een ander type reactie kwam er op neer dat een alternatief voor de tegenwoordige vakbeweging niet het resulaat is van een 'technische' beslissing. Voorbeelden in het buitenland laten zien dat nieuwe, onafhankelijke bonden voortkomen uit kritiese bewegingen, die aan de ene kant eem breed protest vertolken en aan de andere kant regelmatig aantonen dat de 'oude' vakbeweging vastgelopen is.

Hoe dan ook, Solidariteit blijft een blad dat opkomt voor een strijdbare vakbeweging, zij het dat we daarbij graag de deur openzetten voor aan ons verwante groepen buiten de vakbeweging.

Redactie