De Wit Russische vakbeweging

Alexander Boukhovostov, voorzitter van de Wit Russische bond voor de automobiel- en landbouwmachine-industrie (192.000 leden), is op 11 november te gast bij Solidariteit en geeft een overzicht van de vakbeweging in Wit Rusland. Zijn bond organiseert ongeveer 95 tot 97 procent van de werknemers in die sector en maakt deel uit van de 'oude' federaties die het merendeel van de arbeiders organiseren, maar heeft ook contacten met de nieuwe vakbonden.

De bond houdt zich bezig met een aantal 'traditionele' zaken, zoals lonen, gezondheid en veiligheid, werkgelegenheid (terwijl volgens de officiële statistieken de werkloosheid 2,5 procent bedraagt, ligt die in werkelijkheid tussen de 25 en 30 procent), ontspanning, het recht van werknemers op huisvesting en andere rechten die van oudsher via de bedrijven werden geëffectueerd. De eis is dat deze rechten voor iedere werknemer omgezet worden in een individueel recht en niet langer afhankelijk worden gemaakt van het hebben van werk bij een bepaald bedrijf. Daarnaast is de bond actief op het gebied van sociale verzekeringen. Deze omvatten rechten op het gebied van verzorging van kinderen en andere bijzondere behoeften. Pensioenen hebben op dit moment hoge prioriteit. Er speelt bijvoorbeeld dat de werkgevers de pensioengerechtigde leeftijd willen verhogen.

De collectieve onderhandelingen vinden per industrie op nationaal niveau plaats in een tripartiet (een minister, werkgevers, vakbonden) overleg. Dit levert een collectieve overeenkomst op met minima waar in onderhandelingen per bedrijf, tussen werkgever en vakbond, bovenuit mag worden gegaan. En na acties ook bovenuit gegaan wordt.

De politieke situatie in Wit Rusland is moeilijk. "We hebben te maken met een dictatuur zoals die in Nazi-Duitsland. Weliswaar staat in onze grondwet dat er samenwerking moet zijn, maar in de praktijd willen ze iedere oppositie vernietigen. Dit treft ook de vakbeweging, mensen worden ontvoerd. Er is een presidentieel decreet dat iedere vakbondsactie verbiedt, op straffe van gevangenis. En we hebben geen toegang tot de grote media.

Onze toekomst is direct verbonden met de politieke situatie in Wit Rusland. Omdat we nu grote campagnes voeren tegen het niet betalen van lonen, is er veel druk om ons compleet uit te schakelen. De enige hoop die we hebben is dat de bevolking van Wit Rusland in opstand zal komen, de fusie met Rusland zou best eens de lont in het kruitvat kunnen zijn. We werken nog steeds in het openbaar en bereiden openlijk grote manifestaties in de lente voor tegen de fusie. Het contact met de vakbeweging in Rusland is erg belangrijk, maar bijna onmogelijk. De grote vakbonden daar zijn nauwelijks actief, terwijl die in Wit Rusland bijvoorbeeld protesten organiseren tegen de privatiseringen. Ook het niet betalen van lonen komt hier veel minder voor, er is slechts een achterstand van 10 procent en de betaling van pensioenen loopt op schema."

De vertegenwoordiging van vrouwen in de organisatie van de vakbond is op lager niveau redelijk en op hoger niveau minder goed geregeld, maar een probleem is dat vrouweneisen nauwelijks meespelen. Het is bekend dat zaken als seksuele intimidatie en geweld in het gezin voorkomen, maar deze punten worden eigenlijk niet opgepakt.