Schending van het recht met een lachend excuus

De criminele staat

Hans Boot 1

De anderhalve meter is voorbij, Rutte en De Jonge lachen weer, al of niet met baard. De economie floreert ongekend, de coronacrisis heeft veel ondernemers goed gedaan. Een pasje doet veel vergeten, ook het aantal doden. Wereldwijd ongeveer 4,5 miljoen. De Verenigde Staten meer dan 650 duizend, Brazilië ruim 520 duizend, India ongeveer 450 duizend, Frankrijk meer dan 116 duizend, Zuid-Afrika bijna 90 duizend en Nederland ruim 18.000. De cijfers stijgen nog steeds, deze zijn van medio september 2021. Van de armste landen zijn de gegevens slechts schattingen, maar niet minder verontrustend. Doden om mee te leren leven.

Dit heet een pandemie, een ingeburgerde term zoals opschaling en routekaart die om de abstractie strijden. Af en toe sijpelen berichten door over voorheen gezonde mensen die soms al meer dan een jaar chronisch vermoeid en lusteloos zijn en vrezen nooit meer 'de oude' te worden. Geen dor hout, maar actief in een meer of minder druk bestaan.
Wat valt er door de beleidsmakers te lachen en te ginnegappen met onderlinge elleboogjes in zonnige kledij? Is de klus geklaard? Zijn ze meer te vertrouwen nu ze plotseling hun bezorgdheid tonen over de klimaat-, woon-, zorg- en onderwijscrisis en er een zootje euro's tegenaan gooien? Om nog maar niet te spreken over Nederland als belastingparadijs dat de drugscriminaliteit faciliteert, en de ene na de andere 'affaire' en ambtelijke nota's met rijen zwart gelakte regels. Het vertrouwen in de overheid is dan ook tanend en inmiddels gezakt tot onder de 50 procent. Een neergang die niet op zichzelf staat.

Onwettig

Eerder, 31 juli 2021, sprak ik in een bijdrage voor Konfrontatie onder andere over een criminele overheid die haar 'eigen' wetten overtreedt, dus onwettig handelt. Voorzichtig een “aanloop” genoemd die nadere aandacht vereiste. Hier een volgende stap.
Opnieuw mede naar aanleiding van de 'toeslagenaffaire' waarover direct betrokken moeders in een televisiedocumentaire “Alleen tegen de staat” hun schokkende ervaringen vertellen: “ze kunnen de tering krijgen, misdadigers zijn het''. Een razende woede die zich niet alleen op de ambtenaren richtte die als een apparaat optraden, maar ook op de beleidsverantwoordelijke ministers en uiteindelijk de opeenvolgende regeringen Rutte. 'Ze” fraudeerden onder het mom de fraude te bestrijden en betrokken daarin een rij van instituten, van belastingdienst tot kantonrechter.

De kwaadaardige ambtenaren is veel te verwijten, maar ze zijn kennelijk door een beleidsmilieu daartoe geïnspireerd en gerechtvaardigd. Het gebruikelijke beeld van verzelfstandigde ministeries schiet tekort, ministers waren op de hoogte van de onleesbaar gemaakte passages en gaven bij verschillende gelegenheden hun fiat. De recente excuses zijn slechts reddingspogingen, doorzichtig en leugenachtig en ook dat is crimineel gedrag.

Ondermijning van de rechtstaat

Die tweede stap kreeg steun van een artikel in De Groene Amsterdammer van 16 september jongstleden, waarin de stagnerende kabinetsformatie beschouwd wordt als een totale desinteresse in de burgers; een terugtrekkend bestuur dat zich al vervreemdend bedient van een kleingeestige politiek. Een gebrek aan engagement met de reële zorgen van de kiezers. Een lamlendigheid die grote maatschappelijke vraagstukken risicomijdend pas 'aanpakt' als de betreffende ministers geen kant meer op kunnen. Kees Schuyt – oud-hoogleraar, socioloog en jurist – laat het hier niet bij en beschouwt de schande van de toeslagenkwestie als een ''ondermijning van de rechtsstaat''. Daarbij verwijst hij naar het rapport van de betreffende parlementaire onderzoekscommissie dat spreekt over de schending van ''de grondbeginselen van de rechtsstaat''. De demissonaire status is daarvan een erkenning, zij het dat er geen spat is veranderd.
De analyse van Schuyt gaat verder. Het ongecontroleerde optreden van de staat is voor hem aanleiding te spreken van een machtsstaat die ''niet getemperd wordt door het recht''. Bij voorkeur wordt de rechterlijke macht aan de zijlijn gezet of wanneer buitenparlementaire groepen de rechter inschakelen wordt geringschattend en als het even kan traag gereageerd.

En nu? De aandacht voor corona en de gevolgen verschrompelt, 'de politiek' heeft andere zorgen en ondernemers hebben weinig last van een frauderende staat en maken er gretig gebruik van. De malversaties met staatsgelden hebben een plaatsje gekregen. Tata Steel gebruikt met selectieve informatie de staat om de 'vergroening' te vertragen. De multinationale besteldiensten maken een gouden tijd door en beschouwen de sociale wetgeving niet als leidraad voor een leefbaar bestaan van hun rijders. Tekenend is een uitspraak in de Volkskrant, 18 september 2021, van een voormalig directeur inkoop van PostNl over hoe te bezuinigen op de factor arbeid. Door uit te besteden, een ''arbeidscontract vervangen door opdrachtsovereenkomst, het uurloon ingeruild voor een tarief per succesvolle stop. Dat wil zeggen: per adres waar daadwerkelijk wordt geleverd. Als een pakket teruggaat naar het depot, bijvoorbeeld omdat iemand niet thuis is, wordt niet betaald.”

Crimineel? De overheid vindt het prima. Als er nieuwe verkiezingen komen, is in ieder geval het jaar 2021 voorbij. Helaas is een aanval op de criminele staat niet te verwachten en verkeren velen, direct of indirect, in de sluipende nasleep van corona.