Jan Müter
Een jaar geleden besloot de FNV "Voor16" - actiegroep Haarlem/IJmond de vleugels uit te slaan naar jongeren. Eerder plaatste Solidariteit mijn bijdrage: Jong - flexibel en ongeorganiseerd (com-509). Een pleidooi om de vakbeweging weer relevant te maken voor jongeren door met hen in contact te komen op de plaatsen waar zij werken: in de winkelstraat, supermarkten en op (mbo)scholen. En om zo in gesprek te raken over alle mogelijke aspecten van het werk, de beloning en de uitbuiting door bazen en bovenbazen.
Onze campagne beleefde in het voorjaar van 2024 een vliegende start door de aansluiting en samenwerking met FNV Winkelstraat en bestuurder Linda Vermeulen. Vol enthousiasme zijn we weken achtereen de winkels langsgegaan in het centrum van Haarlem en Beverwijk. Met flyers van de 'voor16 campagne' en een petitie, gericht op de werkers van vooral de winkelketens. Met de lage organisatiegraad in de winkelstraat lijkt de verhoging van het minimumloon de kortste weg naar inkomensverbetering.
Aansluitend zochten we in de zomer contact met jongeren die in de supermarkten werken. Samen met FNV Supermarkten - bestuurder Michiel Al en FNV Gastlessen (gastdocenten).
De cao liep op 1 juli vorig jaar af, maar het overleg met de vertegenwoordiging van de supermarkten zat muurvast. De ondernemers wilden niet meer dan 2 procent loonsverhoging betalen - per 1 januari 2025 (!). Dat is uiteraard weinig anders dan een dikke middelvinger naar het personeel. Alleen al de inflatie bedraagt het dubbele van het ondernemersbod.
Daarop zijn wij samen met een docent van FNV Gastlessen opnieuw met een petitie - gericht op de supermarktwerkers om snel tot een goede CAO te komen - in Haarlem en de IJmond langsgegaan bij tientallen supermarkten. Met een busje van de 'FNV actieondersteuning' brachten we onaangekondigd een bezoek aan de supermarkten. Terwijl één van ons de bedrijfsleider aan de praat hield, liepen de anderen de winkel door om met de werkers aldaar in gesprek te gaan, flyers en de petitie uit te delen.
Het merendeel van de werkers in de supermarkten was blij verrast met onze komst. Een enkeling bleek op de hoogte van de cao-onderhandelingen en sprak schande van de opstelling van de ondernemers. Veel jonge werkers namen ons materiaal, haast beschroomd, in ontvangst. Angstig voor de ogen van de manager.
Met beide acties in de winkelstraten en de supermarkten hebben we enige honderden winkelwerkers benaderd, van informatie voorzien en de FNV voor hen een gezicht gegeven. Duidelijk met een offensieve benadering voor een hoger minimumloon, afschaffing van het jeugdloon en meer waardering en respect voor de werkers.
Na die zomer is onze "FNV Young & United/Voor 16 actiegroep" opnieuw naar de winkelstraten van Haarlem gegaan. Met een grote informatie-actie met infostands op twee plaatsen in de Grote Houtstraat in het centrum. Naast de winkelwerkers werd in oktober ook het winkelend publiek geïnformeerd over de lage lonen in alle winkelketens. We verbonden dat aan de bekendmaking van onze inzet voor tenminste 16 euro per uur voor iedereen en de afschaffing van de jeugdlonen met achttien jaar.
We sloten het eerste campagnejaar op 5 december af met een ludieke cadeau-actie, opnieuw langs de filialen van de winkelketens in de Grote Houtstraat. Nu met zakjes met lekkers, FNV gadgets en een actiepamflet. Deze 'Sinterklaasactie' werd door alle winkelwerkers - jong èn oud - zeer gewaardeerd. Verschillenden konden ons bezoek, eerder dat jaar, nog heel goed herinneren.
Met de aangehaalde contacten met FNV Young & United en FNV Gastlessen kwamen wij tot afspraken over het bezoek van mbo-scholen, aansluitend op de gastlessen in Haarlem en Beverwijk. Zo konden wij op 25 februari en 5 maart dit jaar twee FNV informatiestands inrichten op het Novacollege in Beverwijk. Terwijl een FNV windvaan voor de school wapperde, toonden wij in de kantine ons "Voor16" spandoek, Weg met het Jeugdloon. In groepjes zochten de nieuwsgierige jongeren contact en namen flyers en FNV-gadgets mee. Ook docenten leken ingenomen met ons bezoek.
Naast het contact met de werkende jongeren in de winkelstraat en supermarkt besteden wij aandacht aan de eigen scholing en verdieping. Daartoe organiseerden wij drie vakbondscafés, twee in het Jongerencentrum Flinty's in Haarlem en één in IJmuiden. De inleidingen werden verzorgd door bestuurders van FNV Supermarkten en Winkelstraat. Die vakbondscafés waren tevens gelegenheden om de kring van betrokken FNV kaderleden uit te bouwen en de samenwerking met de FNV-netwerken te verbreden en te verdiepen.
Enkele resultaten:
Alles overziend, mogen we best tevreden zijn met deze resultaten. Met een kerngroep van vijf kaderleden krijgen wij duidelijk wat 'vakbondskleur' op de wangen en maken we op onze manier het belang duidelijk van de vakbond en de solidariteit.
Verder in 2025 gaan we bezien hoe we onze contacten met de werkers in de winkelstraat en de supermarkten kunnen uitbouwen en verdiepen. Dan zullen we ook verdere stappen zetten om met scholieren van meerdere mbo-scholen in contact te komen, om zo de 'dubbelslag' van het vakbondscontact via werk en studie in te vullen.
Uit ons contact met Young & United en FNV bestuurder Winkelstraat Linda Vermeulen is duidelijk geworden dat er geen 'gouden aanpak' bestaat om jongeren meer bij de vakbond te betrekken. Verschillende serieuze pogingen, onder meer in Zaanstreek-Waterland, blijken weinig effectief. Willem Croeze van dat FNV-netwerk: Door een samenspel van snel wisselende contacten bij Young & United en de stroperige reactie van het FNV-apparaat, in combinatie met de afbouw van de Voor14-campagne, lukte het niet om jongeren binnen de FNV lokaal te organiseren".
De omzetting van het "Voor16 project" naar een flexibele schil binnen de FNV-organisatie van 'organizers' ten behoeve van de sectoren, helpt dan ook niet. Het belang van een offensieve inzet op juist de laagste inkomens wordt ook binnen de FNV niet voldoende op waarde geschat. Datzelfde geldt uiteraard ook voor het ontbreken van een ondubbelzinnige afwijzing van de zogeheten flexverslaving.
