Aftellen bij Spaans staalconcern ArcelorMittal
Een miljardenfabriek hangt in de lucht
María Fernández (1)
De staalgigant ArcelorMittal houdt het Spaanse personeel in spanning over het besluit of er een investering volgt om de staalproductie koolstofvrij te maken. Daarvoor is al 450 miljoen euro binnen gehaald.
De zenuwen speelden vorige week rond in de ArcelorMittal-fabrieken in Spanje. En niet, omdat er vakbondsverkiezingen zijn gehouden. Het in Luxemburg gevestigde bedrijf heeft de staal- en draadwalserij in Gijón stopgezet. De fabriek in Navarra Lesaka die nu operationeel is, werd het hele jaar door met tussenpozen stopgezet. Andere fabrieken houden hun orderportefeuille op peil, maar de afnemende mondiale vraag en de concurrentie uit China staan op de voorgrond.
Een serie fabrieken
Misschien maakt dit alles deel uit van de cyclus, waarin de staalsector zich altijd heeft bewogen en verantwoordelijk is voor 7 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot. Maar nu zijn er meer redenen voor de 8.683 werkers van de reus in Spanje om zich zorgen te maken, zegt Andrés Arranz, algemeen secretaris van de christelijke vakbond USO bij Arcelor. De belangrijkste centra bevinden zich in Asturië (Avilés en Gijón), Sestao, Etxebarri, Legutio en Olaberria-Bergara (Baskenland), Lesaka, Legasa, Zalain en Berrioplano (Navarra) en Sagunto (Valencia).
De hoogovens van Gijón, de enige in Spanje, produceren ruwijzer (gesmolten ijzer) voor de staalfabrieken in Avilés en Gijón. Deze voedt de plaatwalserijen in Gijón en de warmbandwalserijen in Avilés die gelamineerd spoelmateriaal produceren dat uiteindelijk wordt omgezet in staal en blik. De staalfabriek van Gijón zorgt op zijn beurt voor de spoor- en walsdraadtreinen, ook in Gijón.
Winstdaling, meer dan 20 procent
In de laatste Spaanse cijfers voor 2023 bedroeg de gezamenlijke omzet van alle bedrijven 3.749 miljoen euro met een winst van 171 miljoen. Maar dat behoort nu tot het verleden. Uit mondiale cijfers blijkt dat de winst per ton in de eerste helft van dit jaar met ruim 20 procent is gedaald. ArcelorMittal bevindt zich in een zeer ingewikkeld dilemma, vat vakbondsman Arranz samen.
De helft van de inkomsten van de groep komt uit Europa, een continent dat tot nu toe vol hoogovens staat. De milieueisen van de Europese Unie dwingen fabrikanten deze te vervangen door zogenaamde Direct Reduce Iron (DRI)-installaties en vlamboogovens (EAF). De staalproductie in hoogovens is dubbel koolstofintensief, omdat er cokeskolen worden gebruikt om zuurstof uit ijzererts te absorberen en vervuilende energie om de ovens te verwarmen.
Nieuwe productietechnieken die tot nu toe afhankelijk zijn van aardgas, kunnen groene waterstof gebruiken. Dat zou goed nieuws zijn om enorme emissiereducties door te voeren (minder verontreiniging). Waterstof lijkt echter een verre belofte om honderden miljoenen aan nieuwe investeringen te riskeren, zonder een gegarandeerde levering tegen een concurrerende prijs.
Zeker is dat Arcelor sinds vorig jaar 450 miljoen euro van de regering heeft gekregen, grotendeels met Europese fondsen. Om daarmee in Asturië staal met hernieuwbare energie te produceren en een nieuw project te starten. De kosten worden geschat op 1.000 miljoen.
Minstens tweeduizend banen in gevaar
José Manuel Castro, van de CC.OO (grootste Spaanse vakbond) bij ArcelorMittal, legt uit dat zelfs in het beste scenario de toekomst voor de werkgelegenheid niet erg veelbelovend is. De geplande DRI-fabriek heeft een capaciteit van 1,3 miljoen ton, terwijl nu 4,5 miljoen ton Asturië verlaat. Eén van de Asturische ovens zal volgend jaar zijn levensduur beëindigen, waardoor de productie zal halveren als er geen vervanging komt.
In plaats daarvan bouwt het bedrijf een megafabriek met vier hoogovens in India, waar de milieueisen veel lager zijn en waar in de toekomst 40 miljoen ton staal zal worden gemaakt. Dat is tien keer meer dan wat het bedrijf in Spanje produceert. Mittal heeft alle interesse in de fabriek verloren, zowel in Asturië-als in de meeste Europese projecten, meent Castro. Er wordt geschat dat op korte termijn 2.000 directe banen in gevaar kunnen komen. Er zijn twee manieren om koolstofarm te worden: op basis van investeringen of, zoals we in Europa vrezen, op basis van het sluiten van hoogovens om de uitstoot te verminderen ten koste van de werkgelegenheid.
Spaanse bronnen van ArcelorMittal herinneren zich dat begonnen is met de bouw van een elektrische staalfabriek in Gijón. Deze zal in 2026 operationeel zijn - de eerste grote investering in het koolstofarme programma met 213 miljoen. We halen de deadlines, wordt gezegd. Wat de DRI betreft, verschuilen ze zich achter het gegeven met de regering te blijven discussiëren over een energieprijsscenario, zodat de investering levensvatbaar is. De 'bronnen' herinneren zich ook het verschil met landen als Frankrijk of Duitsland, waar de energie 40 procent goedkoper zal zijn. De fabriek in Sestao, platte producten met een lage uitstoot, zal zijn productiecapaciteit vergroten tot 1,6 miljoen ton in 2026.
Emissierechten
De deadlines zijn urgent. Ondersteund door het systeem van emissiehandel ontvangen fabrikanten gratis ongeveer 75 procent van hun emissierechten om te concurreren met andere regio's. Over tien jaar echter zal deze bonus opraken en worden vervangen door een koolstoftarief op vervuilende importen. Bovendien weet Andrés Barceló, directeur van Unesid dat de mondiale vraag sterk wordt beïnvloed door de vertraging in de vastgoedsector, vooral in China. Het Aziatische land, met gesubsidieerde productie, heeft zijn staalproductie op peil gehouden en verkoopt die in de rest van de wereld tegen bodemprijzen. Dit betekent dat de integrale staalindustrie die 60 procent van de Europese productie voor zijn rekening neemt, zich in zeer slechte omstandigheden bevindt met een dalende winstgevendheid, legt Barceló uit.
Dit zorgt er ook voor dat bedrijven druk uitoefenen op politici in Europa waar steeds meer stemmen waarschuwen voor de noodzaak van industriële soevereiniteit. Iedereen is nerveus en bezorgd. Het koolstofvrij maken betekent een radicale verandering om hoogovens te vervangen, daarvoor zijn enorme investeringen nodig, legt de directeur van Unesid uit.
Maar tegelijkertijd is het een waarschuwing om geen valse stappen te zetten. Bedrijven zijn er om geld te verdienen. Het verwarren van een industrieel product met een product voor 'onderzoek en ontwikkeling' is een ernstige misvatting, benadrukt directeur Barceló. Hij zegt dat in verband met de koorts om een technologie te omarmen - groene waterstof - die in prijzen nog niet concurrerend is. Het industriële hart naar andere plekken verleggen, is niet de oplossing. Stemmen van bijvoorbeeld het "International Institute of Law and Environment" stellen daar tegenover dat het heel moeilijk te geloven is dat AcerlorMittal over zeven jaar zijn mondiale uitstoot met 25 procent zal verminderen. De vakbonden laten weten dat Asturië te maken kan krijgen met de grootste economische en sociale aanpassing sinds 1992. De stalen klok is begonnen met aftellen.
(1) Journaliste El Pais, Spaans ochtendblad - Madrid met nationale en internationale reikwijdte, 28 oktober 2024. Vertaling: Ab de Wildt.
