Welkom Extra's

Een serie gesprekken over de verkiezingen in de FNV

Democratie en strijdbaarheid, senioren

Sjarrel Massop

De vakbeweging verliest invloed - sociaal en economisch. Meer dan veertig jaar 'polderen' heeft haar geen goed gedaan. De vergrijzing neemt toe, de ledenaanwas blijft achter, de politieke tegenwind is verontrustend, de werkgevers geven niet veel weg en ook met de overheid is het moeilijk zaken doen. Tijd voor herbezinning.

Verrassend genoeg heeft Tuur Elzinga (E521-4) de huidige voorzitter van de FNV, Marx citerend in zijn boek, de herbezinning ingezet en blies penningmeester Piet Rietman de klassenstrijd nieuw leven in (Jacobin). Kennelijk is ook voor hen de nood van de vakbeweging hoog. Door deze standpunten te ventileren, geven Tuur en Piet wel de toon aan voor de richting die zij als algemeen bestuurders met de FNV voor ogen hebben. Dit is belangrijke voor de verkiezingen in februari 2025 voor het bestuur, het ledenparlement en diverse sectorraden. Hun voornemens dienen echter door de (kader)leden gedragen en uitgevoerd te worden. Daar gaan de gesprekken in deze serie over, met als centrale vraag: is er animo voor een 'uitgepolderde', meer strijdbare vakbeweging?

Derde gesprek

Het derde gesprek is met Henk Hofman en Jaap Zwaal, beiden lid van de sectorraad senioren van de FNV. Ze zijn ook actief in de Regionale Coördinatie Groep Oost. De sector senioren van de FNV is landelijk verdeeld in een aantal regio's, elke regio heeft een aantal kaderleden die actief zijn in het dagelijkse vakbondswerk. Deze groepen vormen zo de verbinding tussen de sectorraad en de (kader)leden in het land. Belangrijk dus voor het begrip 'vakbondswerk aan de basis' en de concretisering daarvan in meer 'democratie en strijdbaarheid'.

Zijn er voldoende mogelijkheden binnen de bond voor je vakbondswerk of zijn er belemmeringen?

Jaap - De bestaansonzekerheid van veel mensen is voor mij belangrijk, want ik ervaar dat het de mensen hoog zit. Er zijn meer actieve mensen nodig, de communicatie moet verbeterd worden. Er is veel welvaart in Nederland, we verdelen het alleen helemaal verkeerd. De vakbondsleiding en de werkorganisatie zijn van goede wil. Het echt activeren, komt echter niet goed van de grond. Het blijft bij mooie woorden.
Henk - Ik herken het gebrek aan ondersteuning, de werkorganisatie moet dat handen en voeten geven, de mensen ondersteunen die bereid zijn het werk te doen. Ze hebben een gereedschapskist vol, maar ergens blijft het haperen.

Hoe zie je het overleg en de samenwerking met bondscollega's in andere sectoren?

Henk - Wat krijgen de mensen te horen? Het verhaal van de bond sluit vaak niet aan bij wat zij zelf ervaren. Kaderleden willen best veel initiatieven nemen en actief worden. Het initiatief van onderop moet veel beter ingebed worden in de structuur van de vakbeweging. Overleg met collega's in andere sectoren is gewenst. Samenwerking is een groot goed. Als er acties zijn vanuit andere bonden, dan worden die vaak ondersteund door de senioren. Solidair met de anderen niet alleen in woord, maar ook in daad.
Jaap - Actief zijn, vergt heel veel. Er is wel steun van anderen nodig. De motivatie is afhankelijk van wat de bond uitdraagt. Het zijn vaak krokodillen tranen wat je te horen krijgt. We hebben elkaar nodig - kaderleden en vakbondsleiding - om dingen te bereiken, kortom een goed functionerende vakbeweging, dat is een vereiste. Er is een groot gat tussen de vakbondsleiding en de kaderleden die dicht bij de mensen staan. Ik zou zeggen, doe er wat aan.

Welke mogelijkheden zie je voor 'brede' vakbondsactiviteiten - klimaat, migratie, emancipatie, vrede, internationaal, ..…)

Henk - We moeten ons als vakbeweging wel allereerst richten op de kernactiviteiten: inkomen, lonen, wonen, zorg, enzovoort. Pas daarna kun je het verbreden. Tegelijk geldt natuurlijk ook dat koopkracht alleen maar gaat werken in een duurzame samenleving.
Jaap - Ik ben actief voor "Nederland verdient beter" in het kader van de bestaanszekerheid. Maar daar kom je dingen tegen die mensen ervaren en die niet aansluiten bij de vakbondspraktijk. De ongelijkheid tussen veelverdieners en mensen onderaan in de samenleving wordt alleen maar groter. Vroeger had je zoiets van 'centen in plaats van procenten'. De compensatie voor mensen tijdens de prijsinflatie was zo een stuk eerlijker, dat is verdwenen. Met de huren is dat ook een probleem. Er wordt daarbij uitgegaan van de stijgende lonen en dat percentage is bepalend voor de stijging van de huren. Het effect is dat de huren bijna onbetaalbaar worden. Hetzelfde geldt voor de zorgkosten.
Bestaanszekerheid moet er komen voor alle aspecten, ook bijvoorbeeld voor de flexarbeid. Die verbinding is belangrijk.

Zie je beperkingen in de interne structuur van de FNV? Zo ja, welke veranderingen stel je voor?

Henk - Tijdens de pensioenstrijd hadden we het goed voor elkaar. Er waren 'organizers' die veel acties en activiteiten organiseerden. Er was goed overleg waar we voor stonden, welke eisen we zouden voeren. Dat trok veel leden en kaderleden aan die graag mee wilden doen. Vanuit de praktijk dingen doen werkte erg goed. Evengoed was er veel ruimte voor discussie. We waren het onderling niet altijd met elkaar eens, maar dat beschadigde de bereidheid actie te voeren niet.
Jaap - Het verbinden van sectoren in de activiteiten is erg belangrijk. Daarvoor is een zekere mate van zelfstandigheid nodig. Zie hoe het gaat bij de politiebond en ook bij de onderwijsbond. Door een eigen organisatie kom je eenvoudiger bij je eigen mensen uit. Voor het behalen van resultaten is dat belangrijk. Mensen begrijpen veel beter waarom compromissen nodig zijn en hoe ze tot stand komen. Dat is nu veel minder het geval, dat demotiveert.

Henk - In de sector senioren loopt het vraagstuk: hoe nu verder? Door de maatregel van 1 november 2023 loopt de sector nu snel leeg. Op die datum is de regeling ingegaan dat senioren niet meer automatisch overgeschreven worden naar de sector senioren. De gepensioneerden blijven in hun bond, tenzij ze aangeven dat ze naar de senioren willen. Die maatregel heeft al geleid tot een ledenverlies in één jaar van 13.000 senioren voor de sector. We zijn in een sterfhuisconstructie terecht gekomen. Tuur was afgelopen donderdag (21 november) in de sectorraadsvergadering. Hij zei dat hij veel waarde hecht aan het behoud van een sterke sector senioren. Zijn handelen is er nog niet na.

Jaap en Henk zijn het eens dat de senioren beter af zijn met een eigen onafhankelijke bond voor senioren, weliswaar binnen de FNV. Zoals dat het geval is voor de politie- en onderwijsbond.