Welkom Extra FNV, onderweg

Een plan dat geen weet heeft van de oorzaken

Crisisbestrijding FNV

Sjarrel Massop

De problematiek van de FNV escaleert naar een uitzichtloze patstelling. De crisis dreigt een competentiestrijd te worden tussen de tijdelijk aangestelde toezichthouders enerzijds en een groot deel van het Ledenparlement en meerdere kaderleden anderzijds. De toezichthouders gaan terug naar de Ondernemingskamer voor een ruimer mandaat. Kritische vakbondsleden, gericht op het behoud van 'de FNV als een vereniging', zijn een petitie begonnen: Democratie is noodzakelijke zuurstof.

Hoe dit dreigende conflict te bezweren?
Het kon niet uitblijven dat kritische vakbondsleden zich verzetten tegen het Plan van de tijdelijk toezichthouders: Voor de toekomst: Een sterke FNV! De eerste aanzet was het initiatief van een aantal leden van het Ledenparlement met twee moties.

Voorzichtige moties

De eerste motie gaat over de eerstvolgende verkiezingen van het FNV bestuur, de tweede gaat over de FNV als Ledenvereniging. De moties zijn met grote meerderheid aangenomen door het Ledenparlement. De tijdelijk toezichthouders Asscher en Heerts hadden geen goesting deze moties over te nemen. Ze brachten hun eigen Plan in stemming. Dat werd door het Ledenparlement met een kleine meerderheid afgewezen. Daar lag opnieuw een conflict in grote verdeeldheid. Dat was de opmaat voor de petitie.

De moties vormden een voorzichtige benadering, ze waren amendementen op het Plan van de tijdelijk toezichthouders met de bedoeling niet het conflict te kiezen. Iets wat Asscher en Heerts wel deden, ze gingen naar de media en daarna redelijk snel terug naar de Ondernemingskamer. Daarmee joegen ze het Ledenparlement en veel kaderleden hoog de gordijnen in, uitgedrukt met de petitie. De FNV is daarmee weer terug op een bekend terrein en in een situatie die niet meer werkt. Intern is er al sinds tijden een aanpak om als vakbond met één stem naar buiten te treden. Dat kwam er altijd op neer de oppositie de mond te snoeren. De democratie in de bond heeft niet gewerkt sinds de fusie van 2015 en werkt nog steeds niet.

Situatieschets

De FNV bevindt zich in goed, maar bedenkelijk gezelschap daar waar het de positie van de internationale vakbeweging betreft. Over de gehele linie gaat het niet best met de vakbeweging, de Nederlandse is geen uitzondering. De problemen zijn eerder, september 2017, helder aangegeven door Marcel van der Linden (e337-3). Hij geeft vier ontwikkelingen aan die kunnen verklaren waarom het niet goed gaat met de arbeidersbeweging, waarin overigens de vakbeweging een prominente rol speelt.

• Veranderde samenstelling van de arbeidersklasse - de arbeids(ver)deling heeft tot een andere economische structuur geleid.
• Toenemende informalisering en 'precarisering', waardoor zich een tweedeling in de arbeidersklasse aftekent.
• Economische veranderingen, het kapitaal functioneert anders, de arbeidersklasse heeft er nauwelijks greep op .
• Een neoliberale offensief heeft geleid tot de ondermijning van oude vakbonden en hun werkwijzen, Zie bijvoorbeeld: (e534-2).

Marcel zegt: De oude structuren van de internationale arbeidersbeweging gaan ten onder en nieuwe staan nog aan het begin van hun ontwikkeling. De internationale vakbeweging heeft niet of nauwelijks kunnen anticiperen op deze ontwikkelingen, ook de Nederlandse is hiervan het slachtoffer. In het actuele conflict binnen de FNV speelt dit een sprekende rol.
Asscher en Heerts willen in hun Plan terug naar een situatie van voor de fusie, zij zien bovendien een sterke FNV als een serieuze gesprekspartner met de overheid en het bedrijfsleven. Een benadering die volstrekt geen oplossing biedt aan de vier genoemde oorzaken. De petitie "Democratie is noodzakelijke zuurstof" doet dat echter ook niet. In plaats van het conflict aangaan, is een goed georganiseerd debat in de gehele vakbeweging nodig om een beleid te ontwikkelen dat de vier door Marcel genoemde problemen aanpakt.

Bestuur, structuur, beweging

Het conflict 'begon' tussen de top van de Werkorganisatie van de FNV en het Dagelijks Bestuur. De thema’s waren 'sociale veiligheid' en 'goverrnance' (besturing van de organisatie).
In de actuele situatie is er geen Dagelijks Bestuur meer. De top van de Werkorganisatie houdt zich op dit moment afzijdig - begrijpelijk, de basis van het Plan van Asscher en Heerts komt tegemoet aan de wensen voor een meer bedrijfsmatige vakbond (sociale ANWB) waarbij de leden een ondergeschikte rol spelen.
Te verwachten is dat met de uitvoering van het Plan de vakbeweging uiteindelijk op een dood spoor terechtkomt. De crisis in de FNV is niet op te lossen met aanpassing van de structuur en een andere 'aansturing'. De FNV is een ledenvereniging en dat moet zo blijven.

Nodig is dat de gehele vakbeweging in discussie en beweging komt. Vele leden en niet-leden mensen hebben te maken met de gevolgen van de ontwikkelingen die Marcel van der Linden geschetst heeft. Daarmee zal de gehele vakbeweging aan de slag moeten. De opkomst bij de verkiezingen van sectorraden en Ledenparlement, plus het weggestuurde Dagelijkse Bestuur, suggereren minstens dat er slechts sprake kon zijn van een onverdiend mandaat.
Wil de vakbeweging een factor worden in de Nederlandse sociale en politieke verhoudingen, dan kan ze niet zonder een sterke ledenbasis. Daaraan is glashelder de noodzaak verbonden van een sterke en diepe democratische discussie - wat speelt er in de samenleving en hoe kan de vakbeweging daar antwoorden op geven? Kortom: vakbondswerk aan de basis, activerend vakbondswerk, democratisering van de bond.